Winnica
Winnica to ulica i jednocześnie część miasta wzdłuż terasy zalewowej Wisły, na Jakubskim Przedmieściu, poniżej krawędzi wyższych teras, na wschód od mostu kolejowego im. E. Malinowskiego.|
W średniowieczu (już od XIII w.) na stokach skarpy wiślanej, o południowej wystawie, uprawiano winorośl. Produkcji jej oraz następnie win, sprzyjały dobre właściwości klimatu i gleby. Wyrabiano wina białe i słodkie.
Wokół powstało gęsto zaludnione przedmieście, którego nazwa wiąże się i do dziś przypomina o owych winnicach. Poza produkcją winnej latorośli, ludność tutejsza zajmowała się także rzemiosłem szewskim.
 Poza tym miejscem w średniowieczu winnice uprawiane były też m.in. w okolicach dzisiejszej Doliny Marzeń, na Przedmieściu św. Katarzyny, Mokrem czy na Kaszczorku. Uprawianie winnej latorośli sprzyjały okresowo lepsze w średniowieczu warunki klimatyczne. Na podstawie przekazów z kronik wydzielono tzw. wczesnośredniowieczne ocieplenie przypadające na VIII-XIV w. z optimum w latach 1340-1380.  Dawna Winnica uległa zagładzie w czasie budowy twierdzy w XIX w. (patrz: Twierdza Toruń i forty). W latach 80. XIX w. planowano utworzyć na Winnicy skansen rybacki w oparciu o istniejące tu zabudowania rybaków wiślanych. Projektu nie zrealizowano, a część obiektów znajduje się w powstałym parku etnograficznym na Kaszczorku. W okolicach Winnicy, nad Wisłą, znajdował się najstarszy młyn toruński - Trzeposz. Młyn wymieniają źródła już w 1259 r. w związku z przekazaniem go przez radę Starego Miasta Torunia Krzyżakom, w zamian za przywilej na budowę sukiennic (Ratusz Staromiejski) na Rynku Staromiejskim. W 1457 roku król Kazimierz Jagiellończyk przekazał młyn wraz z pobliską Winnicą ponownie miastu. Obecnie zachowany budynek nad samą Wisłą kryje w swych murach starsze fragmenty gotyckie. Obok młyna, wzdłuż brzegu Wisły, leżała osada rybacka, która w XIX w. była nazywana Starym Jakubskim Przedmieściem.
► Więcej o Trzeposzu tutaj
► Więcej o Winnicy tutaj
|
Rozwój uprawy winorośli w okolicach Torunia wiąże się najpewniej z zakładaniem winnic w XIII w. najpierw przez zakony, biskupów, później Krzyżaków. Najstarsze toruńskie winnice znajdowały się na nasłonecznionej oraz wolnej od zimnych wiatrów północnych i wschodnich, skarpie nadwislańskiej pomiędzy Trzeposzem a Nowym Miastem Toruniem. Obszar ten charakteryzował się też specyficznym mikroklimatem – wilgotnym i ciepłym.
Wielkimi smakoszami wina byli rycerze krzyżaccy. Rozbudowywali oni toruńskie winnice, a sprowadzeni przez Krzyżaków koloniści znad Renu systematycznie uszlachetniali jakość produkowanych tu win.
Jeszcze na pocz. XIV w. wino produkowano prawie wyłącznie dla celów liturgicznych, a jego odbiorcami w większości byli Krzyżacy, a także inne zgromadzenia zakonne. Już jednak w dalszej części tegoż wieku wino coraz częściej gościło na stołach zamożnego patrycjatu toruńskiego oraz stanowiło przedmiot wymiany handlowej. Bywało nawet środkiem płatniczym i towarem wymiennym.
Uprawa winorośli była w średniowiecznym Toruniu intratnym zajęciem. Szczególny rozkwit miał miejsce od 2. poł. XIV w., a Toruń stał się jednym z największych ośrodków produkcji wina na obecnych ziemiach polskich. Zajmowali się tym przedstawiciele najbardziej znanych rodów patrycjuszowskich, jak np. rodzina Watzenrodów. To właśnie po teściu Lucasu Watzenrode odziedziczył winnicę ojciec Mikołaja Kopernika. Winnica ta położona była w Kaszczorku i przysparzała właścicielom sporo dochodu.
Na pocz. XVI w. uprawą winnic w Toruniu zajmowało się aż 93 mieszczan toruńskich.
Toruńskie wino musiało cieszyć się dobrą marką skoro – jak mówią dokumenty – w 1374 r. poseł krzyżacki zawiózł na angielski dwór 12 beczek toruńskiego wina, w roku 1402 bawiący na toruńskim zamku krzyżackim dwór polskiego króla Władysława Jagiełły częstowany był winem toruńskim, a gdy w 1417 r. komtur z Widawy przesłał wielkiemu mistrzowi sokoły w darze, ten podobno się ucieszył, ale stwierdził, że rad byłby bardziej z toruńskiego wina.
W średniowieczu Rada Starego Miasta Torunia ustanowiła specjalny urząd zwany piwnicą winną, zajmujący się organizacją handlu winem i dbający o jego jakość (pierwsze wzmianki o tym z ok. 1400 r.). Wyprodukowane w Toruniu wino składowano w miejskiej piwnicy i tam w ciągu 10 tygodni urzędnicy miejscy oceniali jego jakość.
Winnice toruńskie przetrwały niemal do połowy XVII w., chociaż od poł. XV w. zauważa się powolny upadek winiarstwa toruńskiego. Wielkie spustoszenie wyrządziły wojny. W latach 1410, 1421, 1455, 1629 większość winnic spłonęła.
Do upadku winiarstwa przyczyniła się w znacznej mierze zmiana klimatu, który od 2. poł. XVI w. stawał się coraz bardziej suchy, chłodniejszy z coraz bardziej mroźnymi zimami. Dodatkowo od połowy XVI wieku coraz wyraźniej zaznaczają się tendencje do importu win, m. in. z Węgier (słynne węgrzyny), a w wiekach następnych główny odbiorca win toruńskich - polska szlachta coraz bardziej gustuje we wszystkim co zagraniczne, zwłaszcza francuskie, reńskie i włoskie. Zresztą szlachta polska znana z ograniczania produkcji i kupców polskich, preferując kupców i towary zagraniczne. W 1523 r. sejm piotrkowski w oczywistym interesie szlachty ustalił niskie ceny maksymalne na towary kolonialne, m.in. właśnie na wina węgierskie.
 Z tradycjami toruńskiego wina łączy się także tradycja flisacka. Flisacza brać chętnie odwiedzała mieszczącą się na Rynku Staromiejskim 5 gospodę flisacką mieszczącą się w kamienicy Pod Turkiem. A szczególnie hucznie bawiono się wówczas, gdy w gronie biesiadników znalazła się grupa flisaczej młodzieży, która po raz pierwszy zamierzała odbyć spław wiślany. W gospodzie na poczesnym miejscu stała wielka beczka, mogąca pomieścić 1200 litrów wina, a na niej okrakiem siedziała figura bożka Bachusa, trzymająca w prawej dłoni ogromny kielich, w lewej zaś butelkę. Każdy fryc, czyli ubiegający się o miano prawdziwego flisaka adept przed wyruszeniem w swoją pierwszą podróż podchodził do owej Grubej Maryny i całował ją w gruby palec prawej stopy, przy okazji nie wylewając za kołnierz niezliczonych ilości trunku.
► Więcej o uprawie winorośli w Toruniu tutaj
|
Ostatnia modyfikacja 30-09-2017 12:41
