Toruń TOP

Największe atrakcje turystyczne Torunia i okolicy

Jesteś w: Strona główna » Atrakcje turystyczne Województwa Kujawsko-Pomorskiego » Regiony i Miasta » Kujawy » Bydgoszcz » Okolice Bydgoszczy

Okolice Bydgoszczy

Gotycko-barokowy kościół pocysterski w Koronowie

Okolice Bydgoszczy stanowią ujściowy odcinek Brdy i należą do historycznych Kujaw, stanowiąc ich północno-zachodni kraniec. W znacznej części jest to obszar pokryty lasami.

Terytorium to jest jednolite historycznie i nigdy nie było dzielone pomiędzy różnych władców: początkowo wchodzące w skład Księstwa Kujawskiego, w XIV w. przechodziło z rąk księcia Przemysła, do Władysława Łokietka, księcia szczecińskiego Kazimierza, w latach 1331-1337 zajmowane przez Krzyżaków, a po II pokoju toruńskim w województwie inowrocławskim. Pierwszy rozbiór Polski w 1772 r. włączył obszar do zaboru pruskiego, po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. do województwa poznańskiego, a w 1938 r. do województwa pomorskiego.

Największym i najcenniejszym dziedzictwem kulturowym jest dawne opactwo cysterskie w Koronowie, czołowie dzieło archtietktury gotyckiej i rzeźby barokowej.

Koronowo

26 km na północ od Bydgoszczy, 71 km na północny-zachód od Torunia.

Miasto w powiecie bydgoskim, ok. 11 tys. mieszkańców.

Jest miastem malowniczo położonym w dolinie, nad zakolem Brdy. Miasto uzyskało prawa miejskie w 1368 r. jako osada konwentu cysterskiego, w którego posiadaniu znajdowało się do kasacji w 1819 r.
W 1410 r., w czasie tzw. wielkiej wojny (1409-1411) rozegrała się na płn.-zach. od miasta zwycięska dla Polaków bitwa z Krzyżakami, zwana odtąd bitwą pod Koronowem. W jej wyniku udaremnione zostały zakusy opanowania Kujaw i Wielkopolski przez Krzyżaków w celu wymuszenia na stronie polskiej szybkiego i przychylnego dla nich podpisania pokoju.

W Koronowie przetrwało czołowe i najcenniejsze dzieło architektury okolic Bydgoszczy z Bydgoszczą włącznie: gotycko-barokowy kościół pocysterski. Odegrał on doniosłą rolę w gospodarczych i artystycznych dziejach tego obszaru.
Koronowski konwent cysterski założony został przez cystersów z Lubiąża na Dolnym Śląsku, ale budowla wskazuje na związki z architekturą obszaru krzyżackiej Ziemi Chełmińskiej.
Prezbiterium kościoła (najwcześniejsza część budowli) wzniesione w latach 1289-1315 przez mnicha Teodoryka (Theodoricus) jest przykładem wczesnogotyckiej monumentalnej architektury.
Kościół bazylikowy, trzynawowy z szeregiem wielobocznie zamkniętych kaplic i transeptem. Posiada bogate wyposażenie wnętrza (barokowe ołtarze, ambona, stalle, organy, obraz w ołtarzu głównym Adoracja Najświętszej Marii Panny Bartholomäusa Strobla z Torunia oraz Wskrzeszenie Piotrowina Hermana Hana z Gdańska).

W 1687 r. staraniem opata I. Gnińskiego dokonano znacznej przebudowy w stylu barokowym (nowe sklepienia a nawie płn. i transepcie, sklepienia gotyckie pokryto stiukami, zbarokizowano ściany nawy głównej i prezbiterium, na zewnątrz szczyty gotyckie zastąpiono barokowym). Równocześnie umieszczono we wnętrzu nowe elementy wyposażenia: ołtarz główny, ambonę i stalle. Zmieniło to w sposób istotny charakter i proporcje gotyckiego dotąd wnętrza. Jednak z zachowanych gotyckich detali zdobniczych na uwagę zasługuje na północnym ramieniu transeptu ciekawy fryz z ceramicznych, glazurowanych płytek z reliefami przedstawiającymi naprzemiennice sceny Zwiastowania i Pietà, odnoszące się do maryjnych wątków radości i boleści, które odzwierciedlają się też w oryginalnej nazwie miasta: Corona Mariae (w 1368 r. król Kazimierz Wielki udzielił zezwolenia opatowi koronowskiemu na lokację miasta na prawie magdeburskim).
Ponownie prowadzono niewielkie prace remontowe kościoła na przełomie XIX i XX w.;
Zakon cysterski uległ kasacie w czasie zaboru pruskiego, w 1819 r. i od tego czasu zabudowania klasztorne mieszczą więzienie.

Poza tym w Koronowie znajduje się inna świątynia: kościół św. Andrzeja z 1599 r. wzniesiony byc może z zachowaniem fragmentów poprzedniego z końca XIV w., staraniem Wawrzyńca Żalińskiego, miejscowego opata cystersów. W 1762 r. zniszczone sklepienia zastąpiono stropem(obecny z 1972 r.), a wieżę nakryto barokowym hełmem.

Ołtarz główny późnobarokowy z elementami regencyjnymi z ok. 1740 r.

• Koronowo jest również miejscowością etapową dla wycieczek organizowanych w południowe partie Borów Tucholskich (samo miasto leży już na południowych krańcach Borów granicząc z Kujawami) i nad Zalew Koronowski - sztuczny akwen powstały 1961 r. w wyniku spiętrzenia wód Brdy do celów energetycznych, wokół którego znajdują się ośrodki wypoczynkowe, wiele przystani, portów i ośrodków żeglarskich. Akwen posiada prawie 1600 ha powierzchni o silnie urozmaiconej i malowniczej linii brzegowej. Jest to wspaniałe i jedno z najchętniej odwiedzanych miejsc dla żeglarzy, wędkarzy i wszystkich szukających udanego wypoczynku nad wodą.

Kościół pocysterski

Kościół św. Andrzeja

Pomnik polsko-krzyżackiej bitwy pod Koronowem w 1410 r.

Zalew Koronowski

Ostromecko

16 km na wschód od centrum Bydgoszczy, 35 km na zachód od Torunia

Wieś w powiecie bydgoskim

Ostromecko leży na odmiennej historycznie i kulturowo Ziemi Chełmińskiej, tj. po przeciwnej stronie Wisły. Od początku istnienia państwa krzyżackiego zawsze do niego należało. Miejscowość znana jest m.in. z okazałego zespołu pałacowo-parkowego.
Pierwsze informacje o Ostromecku pochodzą z 1222 r., kiedy to wieś została przekazana przez księcia mazowieckiego Konrada biskupowi Chrystianowi, który w 1231 r. przekazuje dalej „całą darowiznę Konrada” Zakonowi Krzyżackiemu. W ich posiadaniu Ostromecko pozostaje do II pokoju toruńskiego w 1466 r., kiedy wchodzi w skład polskich Prus Królewskich, leżąc tuż przy granicy terytorium Torunia. W XVI w. było własnością szlachecką rodu Ostromeckich herbu Pomian, w XVII w. Dorpowskich herbu Junosza i Leliwa, a w latach 1717-1776 w posiadaniu Mostowskich herbu Dołęga. Paweł Mostowski, gen. wojsk polskich, stronnik króla Augusta III Sasa, konfederat barski, spiskował w celu porwania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i osadzenia na tronie polskim elektora brandenburskiego; po tym majątek Ostromecko został skonfiskowany.
W 1804 r. dobra ostromeckie nabył - już w innych warunkach państwowych (zabór pruski) Jakob Martin Schönborn, nobilitowany kupiec z Grudziądza. W wyniku zamążpójścia Marty Schönborn Ostromecko przechodzi na własność rodu Alvenslebenów, pozostając w ich rękach do 1945 r., którego członkowie z jednej strony byli aktywnymi hitlerowcami i zbrodniarzami wojennymi (Ludolf-Hermann von A. zaocznie skazany na karę śmierci przez polski sąd w Toruniu, jako odpowiedzialny za morderstwo co najmniej 4 247 Polaków jako dowódca Selbstschutz w 1939 r.), a z drugiej aktywnymi członkami polskich organizacji sportowych i patriotycznych (Ludolf Lulu von A.).

Zabytki Ostromecka:
• okazały zespół pałacowo-parkowy, na który składają się 2 pałace.
Pierwszy, większy (tzw. nowy pałac), widoczny już z ulicy to pałac rodziny kupieckiej, od 1804 r. szlacheckiej, Schönbornów z Grudziądza z lat 1832-48, zbudowany w stylu klasycystycznym, następnie rozbudowany w 1891 r. przez kolejnego właściciela majątku Albrechta von Alvenslebena. W końcu XIX wieku do szczytu południowego korpusu dobudowano skrzydło neobarokowe - Pałacyk Myśliwski, na pocz. XX wieku do szczytu północnego dobudowano salę balową. Elewacja zachodnia budynku - ogrodowa - jest poprzedzona zespołem tarasów powstałym na początku XX wieku.

Pałac mniejszy (tzw. stary pałac) w głębi parku wznosi się na fundamentach dworu obronnego Dorpowskich z XVI/XVII w., został zbudowany w stylu saskiego rokoka ok. 1730 r., kryty dachem mansardowym. Należał on do kasztelana płockiego Teodora B. Mostowskiego i później do jego syna Pawła Michała Mostowskiego, wojewody pomorskiego. Elewacje pałacu są tynkowane, zdobione kolumnami, pilastrami, sztukaterią oraz dużymi reprezentacyjnymi oknami. Elewację północną, ogrodową, wzbogaca taras widokowy na dolinę Wisły. Pałac jest udostępniony do zwiedzania codziennie.

Wokół pałaców park krajobrazowy w stylu angielskim z licznymi okazami starodrzewia oraz mauzoleum grobowym właścicieli z 1878 r. Legenda głosi, że w parku pogrzebany jest też koń ze złotą szczęką. Należał do jednego z dawnych właścicieli. Ponoć zwierzę uratowało życie swemu panu podczas bitwy tracąc jednak przy tym szczękę. Wdzięczny właściciel sprawił mu nową, ze złota :-)

• We wsi na wzniesieniu stoi kościół św. Mikołaja, Stanisława i Jana Chrzciciela z XIV w., z barokową wieżą, odnowiony i powiększony w XVII-XX w. Wewnątrz m.in. gotyckie rzeźby z XIV i XV w. (Matka Boska z dzieciątkiem, Pietà), dzwon zegarowy z 1765 r.