Kalendarium dziejów Torunia

• 22 września w Toruniu
   
  22 września 1500 r. odlany został największy dzwon w Królestwie Polskim - Tuba Dei - zawieszony na wieży toruńskiego kościoła Świętojańskiego. "Roku Pańskiego 1500, 22 września, ja, Trąba Boża ku chwale Boga i św. Janów Chrzciciela i Ewangelisty, patronów tej świątyni zostałam wykonana" - taki napis w języku łacińskim widnieje na dzwonie.
• 24 września w Toruniu

  24 września 1703 r. rozpoczęło się bombardowanie Torunia przez artylerię szwedzką, które trwało do 9 października i doprowadziło do największych zniszczeń w całej historii miasta, m.in. wspaniałego Ratusza Staromiejskiego i Dworu Artusa. Prowizorycznego nakrycia wieży ratuszowej, zastępującego zniszczony hełm, nie odbudowano do dziś. 

• 1 października w Toruniu

  1 października 1251 r. wydane zostało odnowienie przywileju lokacyjnego dla Torunia i Chełmna. Pierwotny dokument z 1233 r. spalił się ok. 1250 r. Założenie Torunia to wkład w historię powszechną; po lokacji Torunia i Chełmna w 1233 r. pojawił się na ziemiach polskich (nie licząc kilku miasta śląskich) nowoczesny zachodni model miasta, różniącego się od wsi.

• 4 października w Toruniu

  4 października 1703 r. z Bożą Pomocą zrabowane zostały przez Szwedów jedne z największych dzwonów w Polsce - pochodzące z toruńskiego kościoła św. Jakuba dzwony średniowieczny i nowożytny. Do dziś pozostają największymi dzwonami w Szwecji

• 5 października w Toruniu
   
  5 października 1925 r. działalność w Toruniu rozpoczyna Opera Pomorska. Inauguracyjną premierą była oczywiście "Halka" Moniuszki, która od pierwszego przedstawienia zdobyła sobie wielkie uznanie, cieszyła się wielkim powodzeniem i grano ją 16 razy.
• 12 października w Toruniu

  12 października 1594 r. toruńskie Gimnazjum zostało podniesione do rangi Gimnazjum Akademickiego, tj. do uczelni o charakterze półuniwersyteckim. Wkrótce stała się ona jedną najbardziej renomowanych szkół w kraju.

• 16 października
   
  16 października w 1461 r. - w czasie 13-letniej wojny polsko-krzyżackiej torunianie zdobyli na Krzyżakach zamek w Świeciu.
  Odtąd przez kolejne 59 lat - do 1520 r. - zamek stanowił własność miasta Torunia i był obsadzony przez załogę toruńską. 
• 19 października w Toruniu

  19 października 1466 r. w toruńskim Dworze Artusa odbyło się uroczyste zaprzysiężenie II pokoju toruńskiego i opieczętowanie traktatu. Ze strony polskiej uczynił to najpierw król Kazimierz Jagiellończyk, a następnie wielki mistrz zakonu krzyżackiego, Ludwig von Erlichshausen. Państwo krzyżackie przestało istnieć w dotychczasowej formie. 

• 7 listopada w Toruniu

  7 listopada 1611 r. król Zygmunt III Waza nadał Podgórzowi, którego początki sięgają 1. poł. XVI w., prawa miejskie. Już w 1570 r. Podgórz określano mianem "miasto". 

• 12 listopada w Toruniu

  12 listopada 1594 r. uroczyście otworzono toruńskie Gimnazjum Akademickie w budynku dawnego klasztoru franciszkańskiego. Ta uczelnia o charakterze półuniwersyteckim wkrótce stała się jedną najbardziej renomowanych szkół w kraju. 

• 18 listopada w Toruniu

  18 listopada 1772 r. francuski filozof Voltaire w liście do króla pruskiego Fryderyka II tak uzasadniał konieczność przyłączenie Torunia i Gdańska do Prus niemieckich: "ponieważ w Toruniu Kopernik odkrył prawdziwy system świata, a astronom Heweliusz pochodził z Gdańska, więc konsekwentnie Toruń i Gdańsk muszą należeć do Prus". Ostatecznie oba miasta w pierwszym rozbiorze pozostały przy Polsce.

• 5 grudnia w Toruniu
  
  5 grudnia 1618 r., biskup płocki Henryk Firlej jadąc do Italii via Toruń otrzymał tu od ksieni klasztoru benedyktynek Zofii Dulskiej w darze dwa pierniki i flaszkę wódki cynamonowej. Szerokiej drogi!
• 7 grudnia w Toruniu

  7 grudnia 1724 r. wykonano wyrok w sprawie tumultu toruńskiego, ścinając na dziedzińcu Ratusza Staromiejskiego burmistrza Rösnera, a przed Ratuszem 9 mieszczan. Burmistrz Zernecke został ułaskawiony za wstawiennictwem wojewody chełmińskiego Rybińskiego i toruńskich jezuitów >>>

• 16 grudnia w Toruniu

  16 grudnia 1875 r. w budynku hotelu Pod Trzema Koronami odbyło się założycielskie posiedzenie Towarzystwa Naukowego w Toruniu, dziś jednej z najstarszych i najprężniejszych takich organizacji w Polsce >>>

• 16 grudnia w Toruniu

  16 grudnia 1920 r. z inicjatywy malarza Juliana Fałata i pisarza, krytyka literackiego Artura Górskiego powstała Konfraternia Artystów - zrzeszenie twórców i działaczy kulturalnych, których głównym motywem była "odbudowa życia umysłowego i artystycznego w Toruniu i województwie pomorskim". >>>

• 19 grudnia w Toruniu

  19 grudnia 1511 roku w wyniku prowadzonych w Toruniu rokowań polsko-krzyżackich powstał tzw. reces toruński, który przewidywał m.in., aby król Zygmunt I Stary wstąpił do Zakonu Krzyżackiego i objął urząd wielkiego mistrza. 

• 28 grudnia w Toruniu

  28 grudnia 1233 (lub 1232 ) roku wielki mistrz krzyżacki Herman von Salza i mistrz krajowy Herman Balk wystawili przywilej lokacyjny dla Torunia i Chełmna, zwany odtąd prawem chełmińskim, na którym później lokowano ok. 200 miast. Od 1459 r. rolę sądu wyższego dla wszystkich miast lokowanych na tym prawie pełniła Rada Miejska Torunia

• 1 stycznia w Toruniu

  1 stycznia 1867 r. ukazał się pierwszy numer Gazety Toruńskiej, dziennika politycznego i społeczno-kulturalnego. Gazeta Toruńska była pierwszym pismem codziennym w języku polskim na Pomorzu Nadwiślańskim w zaborze pruskim i odegrała ważną rolę w popularyzowaniu literatury i kultury polskiej

• 15 stycznia w Toruniu

  15 stycznia 1762 r. ukazał się pierwszy numer dwutygodnika naukowo-literackiego "Thornische Nachrichten von Gelehret Sachen". Było to jedno z kilku w tym okresie czasopism toruńskich, czyniących z miasta jeden z głównych ośrodków inicjatyw naukowo-kulturalnych w Polsce

• 15 stycznia w Toruniu

  15 stycznia 1935 r. uruchomiono w Toruniu Pomorską Rozgłośnię Polskiego Radia. Było to ósma z kolei radiostacja w Polsce i od chwili uruchomienia należała do większych w kraju. Odegrała ważną rolę w propagowaniu zagadnień regionalnego środowiska kulturalnego i artystycznego Pomorza

• 18 stycznia w Toruniu

  18 stycznia 1920 r. do Torunia wkracza Wojsko Polskie. Po 127 latach miasto to wraca do Polski i odzyskuje - przynajmniej częściowo - swoją przedorzbioroa pozycję jednego z najważniejszych polskich miast.

• 24 stycznia w Toruniu

  24 stycznia 1793 r. w wyniku postanowień II rozbioru Polski do Torunia wkroczyły wojska pruskie. Nastąpił definitywny koniec samorządnej Respublicae Thorunensia, Toruń stracił samorządność i niezależność oraz swą rangę prawno-ustrojową, został zrównany w prawach z innymi miastami Królestwa Prus. 

• 1 lutego w Toruniu

  1 lutego 1411 r. w Toruniu został zawarty pierwszy pokój toruński - "wieczysty" pokój między Polską i Litwą i państwem krzyżackim. Toruń po 5-miesięcznej przynależności do Polski na mocy traktatu ponownie przeszedł pod panowanie Krzyżaków. 

• 4 lutego w Toruniu

  4 lutego 1454 r. Krzyżacy opuścili założony przez siebie Toruń - Tajna Rada Związku Pruskiego wysyłając z Torunia do Malborka poselstwo formalnie wypowiedziała wielkiemu mistrzowi krzyżackiemu posłuszeństwo. Dwa dni później władze Torunia wezwały komtura do poddania zamku toruńskiego, który ostatecznie zdobyto 8 lutego.

• 16 lutego w Toruniu

  16 lutego 1629 r. wojska szwedzkie pod dowództwem gen. Wrangla rozpoczęły oblężenie Torunia. Po dwóch dniach nieudanych ataków Szwedzi zrezygnowali ze zdobycia miasta. Odpłatą dla samodzielnej obrony Torunia przed wrogiem był przywilej zwolnienia od płacenia akcyzy, poborów i innych podatków, a wyrazem wdzięczności królewskiej był medal, tzw. talar oblężniczy. 

• 18 lutego w Toruniu

  18 lutego 1727 r. urodził się w Toruniu Efraim Schröger, architekt nadworny króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, projektant m.in. kościoła ewangelickiego na Rynku Staromiejskim w Toruniu. 

• 19 lutego w Toruniu

  19 lutego 1473 r. urodził się w Toruniu Mikołaj Kopernik, syn Mikołaja i Barbary z domu Watzenrode. Najwybitniejszy torunianin zawsze podkreślał swoją "toruńskość" podpisując się jako Nicolaus Copernicus Thorunensis. 

• 5 marca w Toruniu

  5 marca 1815 r. na ogólnym zebraniu Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie podjęto decyzję, że pomnik Kopernika, który miał stanąć w Toruniu będzie wystawiony w Warszawie (Toruń znalazł się poza granicami Królestwa Polskiego)

• 6 marca w Toruniu

  6 marca 1454 r. król Kazimierz Jagiellończyk na prośbę m.in. Torunia wydał w Krakowie Akt Inkorporacji Ziem Pruskich (i Torunia) do Polski.  Jednocześnie król wystawia Toruniowi dokument zapewniający, że zburzy podtoruńską Nieszawę i nie odbuduje tego miasta ponownie.

• 17 marca: Bydgoszcz degraduje Toruń (po raz drugi)

  17 marca 1945 r. ukazała się informacja w Dzienniku Urzędowym Województwa Pomorskiego w Toruniu o decyzji przeniesienia siedziby województwa z Torunia do Bydgoszczy.

• 5 kwietnia w Toruniu

  5 kwietnia 1521 r. król Zygmunt Stary podpisał w Toruniu z wielkim mistrzem krzyżackim Albrechtem Hohenzollernem ostatni w historii rozejm polsko-krzyżacki, zwany kompromisem toruńskim, zakończony w 1525 r. sekularyzacją Prus Książęcych i hołdem Albrechta Hohenzollerna na rynku w Krakowie.

• 18 kwietnia w Toruniu

  18 kwietnia 1791 r. uchwalono sejmową Ustawę o Miastach, która wywołała w Toruniu i Gdańsku oburzenie w związku ze zrównaniem tych miast w prawach z miastami polskimi wobec teraz pogwałconego prawa nie podlegania ich władzom Rzeczypospolitej

• 19 kwietnia w Toruniu

  19 kwietnia 1485 r. król Kazimierz Jagiellończyk opuścił Toruń. Był to jego ostatni przed śmiercią (w 1492 r.) pobyt w tym mieście, w którym rozpoczęła się i zakończyła polsko-krzyżacka wojna 13-letnia. Spośród 16 swoich pobytów w Toruniu aż 13 przypadało na okres tej wojny, którą zakończył zawarciem drugiego pokoju toruńskiego w 1466 r. 

• 22 kwietnia w Toruniu

  22 kwietnia 1936 r. powstała w Toruniu orkiestra symfonicza. Obok Konserwatorium Muzycznego (wyższej szkoły muzycznej), Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego była to jedna z instytucji bujnego życia muzycznego w międzywojennym Toruniu, dla której podjęto decyzję budowy Filharmonii Pomorskiej

• 24 kwietnia w Toruniu
   
  24 kwietnia 1771 r. urodził się w Toruniu Samuel Bogumił Linde, syn Jana Jacobsona Lindta (Szweda) i Barbary Anny Langenhan (Niemki) językoznawca, bibliograf i pedagog, twórca pomnikowego dzieła - pierwszego, 6-tomowego Słownika języka polskiego. 
• 28 kwietnia w Toruniu

  28 kwietnia 1809 r. Rada Stanu Księstwa Warszawskiego przeniosła z Warszawy do Torunia swoją siedzibę, czyniąc z Torunia tymczasową (do 11 maja) stolicę państwa. Stojący na czele Rady Stanisław Staszic zainicjował budowę w Toruniu pomnika Mikołaja Kopernika i założył kamień węgielny. 

• 3 maja w Toruniu

  3 maja 1925 r. przed Pomorskim Urzędem Wojewódzkim w Toruniu (ob. Collegium Maius UMK) odsłonięto pomnik pierwszego wojewody pomorskiego, Stefana Łaszewskiego. Zniszczony w czasie II wojny światowej pomnik zrekonstruowano w 1997 r.  Na pomniku m.in. płaskorzeźbiona podobizna wojewody, po bokach rózgi liktorskie (rzymski symbol władzy urzędnika) oraz godła: Pomorza - gryf i Polski - orzeł.

• 18 maja w Toruniu

  18 maja 1506 r. król Aleksander Jagiellończyk wydał przywilej zezwalający miastu Toruniowi na używanie czerwonego wosku przy pieczęciach oraz barw czerwonych na chorągwiach i herbach - koloru będącego atrybutem królewskim. 

• 2 czerwca w Toruniu

  2 czerwca 1812 r. do Torunia przybył cesarz Napoleona Bonaparte. W czasie pobytu do 6 czerwca m.in. zwiedzał miasto szukając śladów Kopernika. Chociaż sam Napoleon przebywał w Toruniu w 1812 r., to jednak okres napoleoński rozpoczął się dla miasta już w końcu 1806 r.

• 28 czerwca w Toruniu

  28 czerwca 1766 r. Wojciech Rojowski, artysta rzeźbiarz, ukończył w Krakowie popiersie Mikołaja Kopernika. Dziś znajduje się ono w kaplicy kopernikowskiej w toruńskiej Katedrze Świętojańskiej i jest najstarszym na świecie pomnikiem Kopernika.

• 16 lipca w Toruniu

  16 lipca 1724 r. rozpoczął się tumult toruński - głośna na skalę międzynarodową sprawa religijna między katolikami i protestantami toruńskimi. Jej przebieg i następstwa odzwierciedlały ówczesną sytuację Torunia, Rzeczypospolitej i Europy. 

• 16 lipca w Toruniu

  16 lipca 1636 r. w toruńskim kościele Mariackim pochowana została z honorami królewskimi księżniczka Anna Wazówna, siostra króla Zygmunta III Wazy.

• 2 sierpnia w Toruniu

  2 sierpnia 1609 r. zmarł i pochowany został w kościele Mariackim Piotr Artomiusz, wybitny pisarz polski swej epoki, kaznodzieja luterański, twórca słownika polsko-niemiecko-łacińskiego. Odegrał ważną rolę w dziejach polskiego protestantyzmu i toruńskiego piśmiennictwa przełomu XVI i XVII w. 

• 5 sierpnia w Toruniu

  5 sierpnia 1661 r. rektor Gimnazjum Akademickiego w Toruniu, Heinrich Schaevius wygłosił jedną z najodważniejszych w skali całej przedrozbiorowej Rzeczypospolitej wypowiedzi popierających heliocentryzm kopernikowski w czasach wpisania De Revolutionibus... do Indeksu Ksiąg Zakazanych 

• 11 sierpnia w Toruniu

  11 sierpnia 1603 r. odbyło się pierwsze uroczyste posiedzenie Rady miasta Torunia w nowej Sali Rady (Senatu) Ratusza Staromiejskiego. Sala była szczególną dumą toruńskiej Rady, a zarazem wyrazem jej ambicji znalezienia się w gronie zachodnioeuropejskich metropolii. 

• 13 sierpnia w Toruniu

  13 sierpnia 1264 r. Mistrz Krajowy Pruski Zakonu krzyżackiego, Ludwig von Baldersheim wydał przywilej lokacyjny dla Nowego Miasta Torunia, które do 8 marca 1454 r. sąsiadując bezpośrednio ze Starym Miastem Toruniem, było samodzielną jednostką miejską o powierzchni 14 ha. Na ilustracji: pieczęć Nowego Miasta Torunia z 1447 r. 

• 25 sierpnia w Toruniu

  25 sierpnia 1457 r. król Kazimierz Jagiellończyk wydał Toruniowi prawo bicia monet srebrnych i złotych, ale wg stopy obowiązującej w krajach koronnych. W dniu następnym tenże król nadał Toruniowi trzy przywileje, tzw. kazimierzowskie, które potwierdzały dotychczasowe przywileje, nadawały miastu rozległe dobra ziemskie i prawo bicia monety miejskiej. Stały się one podstawą ustroju, autonomii i wyjątkowego statusu politycznego i gospodarczego Torunia aż do rozbiorów w 1793 r. 

• 27 sierpnia w Toruniu
   
  27 sierpnia 1492 r. przedstawiciele Torunia po raz pierwszy brali udział w wyborze monarchy. Była to elekcja Jana Olbrachta w Piotrkowie. 9 lat później król zmarł w Toruniu (>>>). 
  W elekcjach królów i w głosowaniach w sejmach udział brali tylko przedstawiciele uprzywilejowanych miast: Krakowa, Poznania, Lwowa, Gdańska, Wilna i Torunia. 
• 28 sierpnia w Toruniu
   
  28 sierpnia 1645 r. z inicjatywy króla Władysława IV Wazy odbył się zjazd europejskich katolików i protestantów na obrady Colloquium Charitativum w Ratuszu Staromiejskim w celu przywrócenia zgody między wyznaniami: katolickim, kalwińskim i luterańskim. Wydarzenie to, choć nie przyniosło konkretnych rezultatów odbiło się szerokim echem w całej ówczesnej Europie, podzielonej religijnie i politycznie. 

  

Twoja wycieczka

W Twojej wycieczce znajdują się miejsca: