Kaszczorek i Złotoria
Kaszczorek to dzielnica Torunia położona w dolinie (pod krawędzią wysokich teras), u ujścia Drwęcy do Wisły, w południowo-wschodniej części miasta. Po drugiej stronie Drwęcy - wieś Złotoria leży już w innym regionie historyczno-geograficznym: na Ziemi Dobrzyńskiej.
Kaszczorek charakteryzuje zabudowa jednorodzinna. Znajduje się tu drugi w Toruniu Park Etnograficzny - oddział Muzeum Etnograficznego. Ponadto gospodarstwo agroturystyczne wraz z ośrodkiem jazdy konnej, a także zabytkowy, gotycki Kościół Podwyższenia Krzyża Pańskiego.
W Kaszczorku odkryto cmentarzysko pochodzące z okresu lateńskiego (ok. 400 lat p.n.e. do 0 r.). Poza tym natrafiono tu na ślady osadnictwa wczesnośredniowiecznego.
Kaszczorek charakteryzuje zabudowa jednorodzinna. Znajduje się tu drugi w Toruniu Park Etnograficzny - oddział Muzeum Etnograficznego. Ponadto gospodarstwo agroturystyczne wraz z ośrodkiem jazdy konnej, a także zabytkowy, gotycki Kościół Podwyższenia Krzyża Pańskiego.
W Kaszczorku odkryto cmentarzysko pochodzące z okresu lateńskiego (ok. 400 lat p.n.e. do 0 r.). Poza tym natrafiono tu na ślady osadnictwa wczesnośredniowiecznego.
Jak się tu dostać?
Z centrum miasta (plac Św. Katarzyny) odległość do Kaszczorka wynosi ok. 7 km w kierunku wschodnim. Złotoria znajduje się dalej: 9,5 km od placu Teatralnego.
Autobus linii nr 113 kursuje z placu Św. Katarzyny do Złotorii przez Kaszczorek (podróż trwa 27 min.), dodatkowo do Kaszczorka jeździ też autobus linii nr 122 z Grębocina.
i
Historia Kaszczorka
Kaszczorek wykształcił się z północnej części Złotorii, leżącej po obu brzegach Drwęcy, tzn. na Ziemi Dobrzyńskiej (brzeg południowy) i na Ziemi Chełmińskiej (brzeg północny). W związku z tym, że Złotoria od "najdawniejszych czasów należała do diecezji włocławskiej" (kujawskiej; dokument z 1242 r.) to północna jej część (późniejszy Kaszczorek) nie została wraz z całą Ziemią Chełmińską przekazana Krzyżakom, ale pozostała jako własność biskupów kujawskich aż do rozbiorów (1772 r.) - mimo to administracyjnie Kaszczorek należał do diecezji chełmińskiej. Również pomimo własności biskupów włocławskich sołtysami w Kaszczorku byli mieszczanie toruńscy. Jeden z nich, Christoph von Gierken przekazał w 1509 r. sołectwo miastu Toruniowi.
Po 1293 roku biskup włocławski Wisław osadził tu został zakon Begardów (Biczowników), którzy zbudowali tu kościół i klasztor. Najprawdopodobniej od tego klasztoru wywodzi się nazwa Kaszczorek (nazwa Clostirchin w dokumencie z 1389 r.). Begardów rozwiązano w 1320 roku i przeniesiono do Dobrzejewic. W 1321 roku parafia i klasztor zostały przekazane Dominikanom toruńskim, którzy zarządzali nią do 1819 roku, odkąd jest to kościół parafialny. W XVIII wieku istniały w Kaszczorku dwa folwarki, z których jeden należał do biskupa włocławskiego, drugi do Dominikanów. W granice Torunia Kaszczorek został włączony w 1976 roku.
Już od pocz. XV w. na słonecznych południowych stokach w Kaszczorku uprawiano winorośl. Winnice tutejsze, jak i inne wokół Torunia należały głównie do patrycjatu toruńskiego. Na pocz. XV w. właścicielem winnicy w Kaszczorku był m.in. Lucas Watzenrode, wuj Mikołaja Kopernika, a od 1464 r. Mikołaj Kopernik ojciec (o uprawie winorośli i winach toruńskich tutaj).
Jak przystało na leciwe osiedle, tak i Kaszczorek posiada swoje legendy.
Jak przystało na leciwe osiedle, tak i Kaszczorek posiada swoje legendy.
Wg jednej z nich nazwa pochodzi od zamieszkującego tu, u ujścia Drwęcy od niepamiętnych czasów, wodnika Kaszczorka. Pewnej gorącej nocy, gdy Księżyc zapragnął napić się wody z Drwęcy, ten go schwytał i uwięził na dnie rzeki. W Toruniu zapanowały ciemności, a sytuację postanowił ratować syn ratuszowego trębacza - Klimek, któremu cudowną różdżkę podarowała królowa otchłani podwodnych Wisły - Wiślina, martwiąc się o los Księżyca. Klimek różdżką otworzył wody Drwęcy, uwolnił spętany Księżyc, zabrał przy okazji Kaszczorkowi część skarbu, z którego następnie wykuł dwie złote korony - jedną podarował Wiślinie, a drugą umieścił na iglicy wieży ratuszowej. I byłaby ona tam do dziś, gdyby nie pożar wieży w 1703 roku.
i
Trasa turystyczna |
|
Gotycki kościół w Kaszczorku.
Kliknij aby powiększyć.
Tratwa flisacka w Parku Etnograficznym
Ruiny zamku gotyckiego w Złotorii.
Kliknij aby powiększyć.
Próba rekonstrukcji zamku w Złotorii.
Kliknij aby powiększyć.
Plan sytuacyjny zamku w Złotorii.
Kliknij aby powiększyć.
Kościół neogotycki w Złotorii.
Kliknij aby powiększyć.
|
Trasę rozpoczynamy na ul. Wieżowej - bocznej od ul. Turystycznej, która jest główną ulicą Kaszczorka, prowadząca dalej mostem przez Drwęcę do Złotorii.
Kościół Podwyższenia Krzyża Pańskiego (ul. Wieżowa) położony jest w otoczeniu zieleni, pod skarpą. Wzmiankowany po raz pierwszy w 1321 roku (choć istniał wcześniej na miejscu starszego). Gotycki, wzniesiony na pocz. XIV lub w końcu XIII w., po spustoszeniu w czasie reformacji został odnowiony po 1587 roku, powiększony o wieżę w 1698 roku. Po spaleniu w 1966 roku odbudowany w 1972 roku.
Wg starej legendy kościół wzniesiono w pobliżu źródełka, przy którym objawił się Chrystus na Krzyżu (stąd wezwanie kościoła). Żródło to było czczone jeszcze w XIX w. Wierzono, że przechodzi ono przez wnętrze Ziemi na drugą stronę świata, a jego woda potrafi w żelazo zmienić wszystko, co zostanie w niej zanurzone.
Ceglany (z użyciem kamieni), halowy, orientowany, o trójbocznie zamkniętej części prezbiterialnej i kwadratowej, drewniano-szkieletowej wieży od zachodu. Wnętrze kryte stropem płaskim. Wyposażenie renesansowe i barokowe wieku uległo spaleniu (m.in. 3 ołtarze, w tym główny, ambona oraz drewniana chrzcielnica), zachowała się jedynie gotycka figura św. Wojciecha z końca XIV wieku, granitowa kropielnica (ob. chrzcielnica) z XV-XVI w., barokowe figury św. Augustyna, św. Hieronima z XVIII w. i in. Msze św. w niedziele odbywaja się o godz. 8.15, 10.15, 11.30.
Idąc dalej ul. Turystyczną mijamy po lewej cmentarz parafialny, a po około 2 km dochodzimy do granicy miasta, przebiegającej na Drwęcy. Jednak tuż przed mostem, z prawej strony znajduje się: skansen - Park Etnograficzny - oddział Muzeum Etnograficznego, przed którym stoi kapliczka drewniana. Skansen prezentuje typowe, jak i osobliwe przykłady budownictwa i obiektów związanych z pracą rybaków, flisaków i szkutników, został rozbudowany wokół oryginalnie istniejącego gospodarstwa rybacko-rolniczego. Oprócz chat, stodół i obór, znajdują się tu m.in. piec chlebowy, suszarnia do owoców, barki rybackie, wiata rybacka, tratwy flisackie oraz prom. Więcej o skansenie i możliwości zwiedzania tutaj.
Przez most na Drwęcy (która od 1961 roku stanowi rezerwat wodny z tarliskami łososia, cetr, pstrąga, troci wędrownej) przekraczamy ważną granicę. Oprócz granicy miasta, Drwęca stanowi też granicę między Ziemią Chełmińską, a znajdującą się na południu Ziemią Dobrzyńską, na której leży wieś Złotoria.
Złotoria
Wieś była wzmiankowana po raz pierwszy w 1242 roku jako "odwieczna własność biskupów kujawskich"; lokowana w 1262 roku. W 1363 roku Dobiesław, zw. Miodek, z Miodus na Mazowszu, kupił wójtostwo Złotoria za 80 grzywien złotych praskich. Posiadał on w Złotorii 80 łanów ziemi, prawo warzenia i szynkowania piwa dla całych dóbr książęcych, prawo pobierania cła na Drwęcy od spławianego drewna, a także polowania w lasach książęcych.
W 1363 roku, za króla Kazimierza Wielkiego, wzniesiono tu gotycki zamek (przy ujściu Drwęcy do Wisły), w celu ochrony granicy z, należącą już do państwa krzyżackiego, Ziemią Chełmińską.
Do ruin zamku dojście drogą polną w prawo idąc od Kaszczorka, wzdłuż Drwęcy.
W latach 1374-1376 o zamek toczyły się walki spadkowe pomiędzy księciem gniewkowskim Władysławem Białym a księciem szczecińskim Kazimierzem, który wskutek odniesionych ran zmarł w 1377 roku w Bydgoszczy. W 1391 roku książę Władysław Opolski oddaje Ziemię Dobrzyńską w zastaw Krzyżakom, a w 1405 roku król Władysław Jagiełło zamek wykupuje. To na tę właśnie warownię zwróciły się pierwsze krzyżackie uderzenia rozpoczynające tzw. wielką wojnę (1409-1411; zakończoną bitwą pod Grunwaldem i pierwszym pokojem toruńskim). W dniach 29. sierpień - 2. wrzesień 1409 roku trwało zdobywanie zamku przez Krzyżaków, nieskutecznie bronionego przez skromną załogę. Po zwycięstwie grunwaldzkim w 1410 roku, mocno zniszczony zamek wrócił pod polskie władanie, jednak mimo zamiarów nie został odbudowany. Przez następne wieki ruiny stawały się coraz skromniejsze - poprzez rozbiórkę i rabunek cegły, jak i powodzie (część cegły została przeznaczona na budowę wieży Katedry św.św. Janów w Toruniu). W 1877 roku ruiny zwiedzał Jan Matejko podczas pobytu w Toruniu.
Zamek został wzniesiony na planie prostokąta i składał się z piętrowego budynku mieszkalnego, budynków gospodarczych i kilkukondygnacyjnej wieży. Całość była otoczona oszkarpowanym murem obronnym, tworzącym dziedziniec w wymiarach 35 x 50 m.
Obecnie zachowana część zamku (część wieży i murów przedzamcza, zasypane piwnice) jest w ruinie, stale podmywana przez wody Wisły (przepływającej tuż pod murami).
W Złotorii znajduje się ponadto inny zabytek: Kościół św. Wojciecha w stylu neogotyckim z 1904 roku, zbudowany na miejscu starszego, drewnianego rozebranego w 1807 roku przez wojska napoleońskie podczas oblężenia Torunia (>>>). W ołtarzu głównym znajdują elementy pochodzące z rozebranego toruńskiego Kościoła św. Mikołaja. |
© Arkadiusz Skonieczny / www.turystyka.torun.pl
Dodaj swój komentarz:
Ostatnia modyfikacja 27-08-2024 14:00
https://geometry-dashmeltdown.co