Tajemnica św. Anny
Od początku istnienia Torunia aż do XIX w. nazwę św. Anny nosiła obecna ul. Kopernika na odcinku między ul. Żeglarską a ul. Ducha Św. (odcinek od ul. Ducha Św. do Bramy Starotoruńskiej to ul. Starotoruńska). Dlaczego przypisano jej taką nazwę? Czy prowadziła do jakiegoś kościoła pod tym wezwaniem? W Toruniu nie ma i nie było świątyni o tej patronce, a wiele innych ulic nosiło nazwę od położonego przy nich kościoła lub klasztoru, np. Panny Marii, św. Jakuba, Ducha Św. i in. Czy był jakiś inny powód, dla którego akurat ta ulica za patronkę miała tą świętą?
Nie ma dotąd podstaw do racjonalnego wyjaśnienia tej nazwy. Być może ulica św. Anny wskazuje na istnienie w jej okolicy jakiegoś obiektu sakralnego z okresu sprzed translokacji Torunia w 1236 r. na obecne miejsce (>>>), albo z okresu sprzed odnowienia przywileju lokacyjnego dla Torunia w 1251 r. Tym bardziej, że inne najstarsze parafie Ziemi Chełmińskiej, być może związane z wyprawami chrystianizacyjnymi do Prus po 1215 r., noszą wezwanie św. Anny, której kult został tu zaszczepiony przez biorących udział w misjach krzyżowców.
Nie ma dotąd podstaw do racjonalnego wyjaśnienia tej nazwy. Być może ulica św. Anny wskazuje na istnienie w jej okolicy jakiegoś obiektu sakralnego z okresu sprzed translokacji Torunia w 1236 r. na obecne miejsce (>>>), albo z okresu sprzed odnowienia przywileju lokacyjnego dla Torunia w 1251 r. Tym bardziej, że inne najstarsze parafie Ziemi Chełmińskiej, być może związane z wyprawami chrystianizacyjnymi do Prus po 1215 r., noszą wezwanie św. Anny, której kult został tu zaszczepiony przez biorących udział w misjach krzyżowców.
Translokacja miasta ze Starego Torunia na obecne miejsce wiązała się z przeniesieniem wezwania (św. Jana Chrzciciela) kościoła ze Starego Torunia, które mogło zastąpić ewentualne wezwanie św. Anny świątyni w (Starym Mieście) Toruniu. Najstarsza wzmianka o parafii w Toruniu pochodzi z 1257 r., ale nie podaje jej wezwania; natomiast kościół parafialny (ob. Katedra Świętojańska) rozpoczęto budować już po 1236 r. Dotąd nie trafiono na żadne ślady archiwalne czy inne dowody wyjaśniające czego śladem jest nazwa ul. Św. Anny.
Kult św. Anny był natomiast obecny w średniowiecznym Toruniu. W zapisach czynszowych Starego Miasta Torunia z pocz. XIV w. znajduje się informacja o budzie św. Anny (Buda Sancte Anne). Jest to prawdopodobnie wypis z wcześniejszych wykazów podatkowych. Ponadto w wykazie czynszów z 1351 r. znajduje się informacja o rzeźbie św. Anny, którą zamówili toruńscy rajcy do kościoła Świętojańskiego.
Ulica św. Anny była główną ulicą w Toruniu w okresie przed poszerzeniem obszaru Starego Miasta Torunia w 1251 r. Prowadziła ze Starego Torunia, w którym jeszcze znajdował się bród przez Wisłę oraz pierwsza krzyżacka warownia, w kierunku rynku (plac przy kościele Świętojańskim). U jej wylotu, w linii murów miejskich, znajdowała się zbudowana w 2. poł. XIII w. Brama Starotoruńska – aż do XIX w. jedyna brama prowadząca w kierunku zachodnim. Jako główna droga komunikacyjna ulica była szersza od pozostałych, a ponadto działki przy niej charakteryzowały się także większą szerokością. Stąd też zamieszkiwana była przez najzamożniejsze i najstarsze toruńskie rodziny patrycjuszowskie (np. Rubit, von Essen, von Werle, Bugheim, von Allen, von Soest, von der Linde, Rinhoff). Po likwidacji przeprawy wiślanej w Starym Toruniu i po wzmocnieniu przeprawy z Bramy Mostowej (Przewoźnej), znaczenie ulicy już w końcu XIII w. zmniejszało się i stawała się ona coraz mniej atrakcyjna dla patrycjatu, który zawsze osiedlał się przy głównych i reprezentacyjnych ulicach.
Nazwę ulicy na obecną zmieniono dopiero po prawie sześciu wiekach: w 1809 r. Natomiast nazwę ul. Kopernika na ul. Starotoruńską rozciągnięto w 1891 r.; odtąd cały odcinek od ul. Żeglarskiej do dawnej Bramy Starotoruńskiej nosi nazwę ul. Kopernika.
Arkadiusz Skonieczny
Data publikacji: 20-01-2013
Ostatnia modyfikacja 14-12-2018 00:00
