Kamienica ul. Żeglarska 5
 |
ul. Żeglarska 5
 |
 
Zdobiona górna część szczytu
Gotyckie malowidło ścienne z końca XIV w. ze sceną św. Jerzego zabijającego smoka. Scena ta jest jedyną tutaj odbiegającą tematycznie od przedstawień maryjnych, a wiąże się z faktem użytkowania tej kamienicy wspólnie z Bractwem św. Jerzego, od 1385 r. powiązanym z tutejszym Bractwem Kupieckim
Gotyckie malowidło ścienne z końca XIV w. ze sceną Pokłonu Trzech Króli
Gotyckie malowidło ścienne z końca XIV w. ze scenami Zwiastowania i Nawiedzenia św. Elżbiety. Na szczególną uwagę zasługują medaliony na łonach Marii i Elżbiety z przedstawieniami nienarodzonych jeszcze postaci Chrystusa i św. Jana Chrzciciela. Jest to wyjątkowe ujęcie, jedyne w Toruniu i jedno z pierwszych tego typu przedstawień w środkowej Europie.
Gotyckie malowidło ścienne z końca XIV w. ze sceną Koronacji Marii - najważniejszą z całego cyklu malowideł. Maria, która była jednocześnie patronką państwa i zakonu krzyżackiego poprzez akt koronacji została wywyższona, a przyjęcie przez Bractwo Kupieckie tejże patronki stawiało go w nobilitowanej sytuacji
 
Barokowe intarsjowane i inkrustowane drzwi do szafek ściennych (1771 r., 1768 r.), wyposażenie kamienicy przed jej przebudową w XIX w. (o intarsji toruńskiej tutaj)
|
Kamienica gotycka z XIII/XIV wieku, o fasadzie z glazurowanych kolorowych cegieł. Obecny wygląd fasady pochodzi z XIX w. i pozbawiony jest pełnej, bogatej ornamentyki gotyckiej.
W XIII, XIV i XV wieku była tu siedziba Bractwa Kupieckiego Najświętszej Marii Panny (patrz niżej). Przed 1601 r. mieścił się w niej miejski odwach przeniesiony w tymże roku do nowego gmachu na rogu ul. Żeglarskiej i Szerokiej. Następnie kamienica przeszła w ręce rodu Czimmerman.
Wewnątrz znajdują się cenne, wysokiej klasy artystycznej maryjne gotyckie malowidła ścienne z około 1390-1400 roku, należące do szczytowych osiągnięć ściennego malarstwa gotyckiego na ob. ziemiach polskich.
Kamienica przebudowana w XVII i później destrukcyjnie w XIX wieku, kiedy to całkowicie przekształcono i zatarto historyczny układ wnętrza, likwidując m.in. wysoką sień i przekształcając kamienicę na czynszową wielomieszkaniową. Z tego czasu pochodzi też szczyt neorenesansowy.
W średniowieczu budynek był szczytowy, dwutraktowy, bez przejazdu. Wyróżniał go szczyt schodkowy, flankowany wieżyczkami (na ścianie południowej na wysokości obecnego gzymsu znajdują się przemurowania i relikty kamiennego wspornika - pozostałości naożnej wieżyczki). Być może elewację członowały ostrołuczne wnęki i zachowane lico fasady glazurowanymi kolorowymi cegłami.
Niestety wnętrza nie są udostępnione do zwiedzania.
Gotyckie malowidła maryjne w kamienicy są przykładem wystroju wnętrza toruńskich bogatych kamienic mieszczańskich w średniowieczu. Zdobnictwo to z jednej strony wynikało z możliwości finansowych bogatego patrycjatu toruńskiego, a z drugiej z jego aspiracji do nadawania prywatnym wnętrzom dekoracji charakterystycznej dla wnętrz sakralnych oraz wnętrz dworskich zdobionych tapiseriami.
Jednak w tym przypadku ta fundacja artystyczna miała jeszcze jeden aspekt - była wyrazem elitarności Bractwa Kupieckiego i jego członków, wyrazem jego tożsamości i podniesienia prestiżu wobec niższych warstw mieszczaństwa oraz aspiracji do kultury dworskiej i rycerskiej.
W strefowym układzie umieszczono tu malowane kotary i pas ornamentu, a powyżej cykl scen odnoszących się do patronki bractwa: Zwiastowanie, Nawiedzenie, Pokłon Trzech Króli; wyobrażono też scenę Triumfu Marii tronującej wraz z Chrystusem w Niebiańskiej Jerozolimie, ukazanej tu w formie architektonicznej rozbudowanej baldachimowej struktury, a ponadto scenę walki św. Jerzego ze smokiem.
Styl malowideł - dziś najlepiej widoczny w scenie Pokłonu Trzech Króli - wskazuje na bliskie związki z malarstwem czeskim, zwłaszcza z twórczością Mistrza Teodoryka z 2. poł. XIV w.
Jednocześnie zawarte w tych malowidłach motywy ikonograficzne oraz wątki mistyczne ukazują wpływ i inspiracje z ducha religijności zakonu franciszkanów toruńskich na program treściowy polichromii i nawiązują do monumentalnych, wysokiej klasy artystycznej malowideł z podobnego okresu w toruńskim kościele Mariackim.
Tematyka malowideł wprost nawiązuje do wezwania bractwa kupieckiego, natomiast malowidło św. Jerzego jest związane z kolejnym bractwem - św. Jerzego, związanym z Bractwem Kupieckim od 1385 r.
Poniżej scen figuralnych znajdują się malowidła w formie ornamentu - motywy kwiatu granatu, niżej kotary.
Malowidła te znajdują się w pomieszczeniu traktu tylnego na I piętrze, które w kamienicach toruńskich miało zwykle reprezentacyjny charakter. W tym przypadku służyło za miejsce zebrań członków bractwa oraz podejmowania gości.
O innych malowidłach w kamienicach toruńskich tutaj.
Bractwo Kupieckie Najświętszej Marii Panny powstało najprawdopodobniej przed 1300 rokiem. Skupiało wielkich kupców, głównie sukiennych przybywających do Torunia już w końcu XIII wieku, czyli elitę ówczesnego patrycjatu. Było więc zamożnym, liczącym się i wpływowym w Toruniu bractwem. Niektórzy badacze wiążą je z początkami Dworu Artusa, jako że bractwo to kultywowało zachodnioeuropejskie tradycje turniejów arturiańskich i ideałów rycerskich.
Więcej: Tradycja arturiańska w Toruniu.
Oprac. Arkadiusz Skonieczny
Data publikacji: 19-11-2012
 |
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:
Ostatnia modyfikacja 28-01-2019 13:51
