Toruń TOP

Największe atrakcje turystyczne Torunia i okolicy

Jesteś w: Strona główna » O Toruniu » Toruń nieistniejący » Kościół św. Wawrzyńca

Kościół św. Wawrzyńca

• nie istnieje
• istniał w okresie od ok. 1263 r. do 1824 r.
• zburzony przez władze pruskie w czasie zaboru

Kościół gotycki, halowy, zbudowany ok. 1263 r. początkowo jako drewniany, później (1. poł. XIV w.) ceglany, zburzony został w 1824 roku przez Prusaków, którzy w jego pobliżu wznieśli wozownię artyleryjską (obecnie Muzeum Etnograficzne).

Nieopodal na płd.-zach. od kościoła stał również średniowieczny kościół św. Krzyża, związany z toruńskim klasztorem benedyktynek.

Był to najstarszy toruński kościół przedmiejski, położony na Przedmieściu Chełmińskim. Kult św. Wawrzyńca był jednym z popularniejszych w Ziemi Chełmińskiej - pierwotnym terytorium krzyżackim i jednocześnie diecezji chełmińskiej, a z biegiem czasu stał się jej jednym z głównych patronów.
Wokół Kościoła w średniowieczu powstało przedmieście, które od 1637 roku w wyniku uregulowań administracyjnych nazywano Przedmieściem (Kwartałem) św. Wawrzyńca.

W 1349 roku wielki mistrz krzyżacki, Heinrich Dusemer, przekazał kościół miejskiemu Kościołowi Świętojańskiemu, gdyż z powodu przyrostu liczby ludności zabrakło miejsca na pochówki na cmentarzu świętojańskim. Odtąd Kościół św. Wawrzyńca pełnił też funkcje filialnego dla przedmieść oraz grzebalnego dla parafii staromiejskiej.

Do 1349 r. natomiast kościół ten mógł pełnic funkcję kaplicy szpitalnej dla szpitala Ducha św. prowadzonego od 1311 r. przez benedyktynki na Rybakach.

W 1414 r. kościół na rozkaz wlk. mistrza został zburzony w celu obrony Torunia w czasie oblężenia miasta przez wojska Władysława Jagiełły, a miasto wkrótce podjęło odbudowę kościoła. Przed 1441 r. niecałe 20 m na południe od kościele zbudowano szpital pod tymże wezwaniem (rozebrany ostatecznie w XVI w.), najpewniej na pozostałościach starszego klasztoru benedyktynek przy sąsiednim kościele św. Krzyża; przy szpitalu powstał cmentarz. W 1456 r. Rada miejska poleciła na tym cmentarzu pochować 70 ściętych buntowników w trakcie polsko-krzyżackiej wojny 13-letniej zwolenników Krzyżaków.
Kościół ten był wielokrotnie niszczony, m.in. w latach 1422, 1657 i 1703. W 1641 roku przy Kościele działali Reformaci. Po ostatnich zniszczeniach wojennych (atak szwedzki w 1703 r.) renowację podjęto w 1712 r., jednak objęła ona tylko prezbiterium; ściany korpusu nawowego pozostały nadal w ruinie.

Pochodzący z tego kościoła dzwon znajduje się obecnie w Kościele Mariackim i jest najstarszym zachowanym dzwonem w Toruniu, pochodzącym z 1386 roku. Wiele innych zabytków ruchomych po zburzeniu tegoż kościoła przeniesiono do Kościoła Mariackiego.
W pobliżu stał Kościół św. Krzyża.