Pałace patrycjuszowskie
W XVIII w. przedstawiciele patrycjatu toruńskiego stawiali nader reprezentacyjne swoje rezydencje w formie pałaców miejskich. Miały one formę rokokową i były nowym rodzajem architektury miejskiej. Wyróżniały się nie tylko rozmiarami - były szersze od typowych kamienic patrycjuszowskich (najczęściej powstały na miejscu dwóch dotychczasowych kamienic) - ale także bogactwem ornamentyki. W tej dziedzinie szczególnym był pałac Jakuba Meissnera w Rynku Staromiejskim.
Niesiety do dziś żaden z tych pałaców nie zachował się w swojej oryginalnej formie: w XIX w. w czasie zaboru pruskiego detale zdobnicze fasad skuwano, przekształcano fasady oraz układ wnętrz.
W przeciwieństwie do innych dużych miast polskich, władze Torunia - jako miasta samorządnego (czytaj: Respublica Thorunensis) - nie dopuszczały do osiedlania się w mieście dużej liczby szlachty; przedstawiciele szlachty nabywali w XVI w. wprawdzie w Toruniu kamienice, zwłaszcza przy głównych ulicach: Szerokiej, Żeglarskiej, lecz na skutek miejskiej polityki zwalczania własności szlacheckiej liczba kamienic w posiadaniu szlachty spadła w Toruniu w 1641 r. o połowę.
Nie powstawały więc w Toruniu w całym okresie przedrozbiorowym tak szkodliwe dla miast jurydyki szlacheckie, a tym samym pałacowe szlacheckie rezydencje miejskie.
Pałac Meissnera
• istnieje w formie zubożonej i przekształconej
• budynek w dawnej formie istniał w latach 1739-1800 • przebudowany na obecny kształt przez władze pruskie na urząd skarbowy
• Rynek Staromiejski 7
Dawny bogato zdobiony Pałac Jakuba Meissnera to dzisiejszy skromny, klasycystyczny budynek Domu Harcerza w Rynku Staromiejskim 7 na Starym Mieście. Była to siedziba burmistrza toruńskiego i burgrabiego królewskiego, Jakuba Meissnera. Pałac wzniesiono w 1739 roku w miejscu kilku parcel, a jego architektem był prawdopodobnie znany w Toruniu Włoch Giovanni Battista Cocchi. Nakryty mansardowym dachem pałac różnił się od sąsiednich kamienic patrycjuszowskich, zwróconych szczytem do Rynku.
Po włączeniu Torunia w granice państwa pruskiego w wyniku II rozbioru Polski (czytaj tutaj), budynek ten został przejęty przez władze państwowe i przeznaczony początkowo na siedzibę Rejencji Płockiej (1795-97), od 1798 r. był siedzibą urzędu akcyzy.
Na potrzeby tego urzędu przebudowano układ wnętrz oraz zlikwidowano bogatą niegdyś fasadę późnobarokową, kórą przekształcono i uproszczono około 1800 roku w stylu klasycystycznym. W tej skromnej szacie zachował się do dziś. Natomiast w 1826 r. ulokowano tu siedzibę Głównego Urzędu Celnego. Pałac pochodzi z okresu, którego cechą charakterystyczną było budownictwo okazałych i zdobnych pałaców bogatych patrycjuszy (np. pałac Gereta, Fengerów). Pałace te były zwrócone frontem do ulicy, czym różniły się od dawnej zabudowy szczytowej. Jednak żadna podobna rezydencja toruńska nie dorównywała temu obiektowi. |
Pałac Meissnera na rys. G. F. Steinera, poł. XVIII w.
 
Intarsjowane drzwi wewnętrzne, poł. XVIII w. (patrz: Intarsja toruńska)
|
Pałac Fengera
• istnieje w formie zubożonej i przekształconej (patrz tutaj)
• budynek w dawnej formie istniał w latach 1742-1833 • przebudowany na obecny (kamienica czynszowa) - patrz tutaj
• ul. Mostowa 14
Dawny pałac Fengera znajduje się przy ul. Mostowej 14 (róg Ciasnej) na Starym Mieście. Budynek pochodzi z 1742 roku. Dziś posiada fasadę pozbawioną dawnych barokowych ozdób i uproszczoną w wyniku przebudowy przed 1914 r. Budynek 3-piętrowy, pierwotnie dwie górne kondygnacje magazynowe; kalenicowy z dwiema oficynami i budynkiem tylnym - spichrzem, otaczającymi prostokątny dziedziniec. Obok Pałacu Meissnera była to druga okazała barokowa rezydencja mieszczańska w dawnym Toruniu, jednak ustępująca mu bogactwem dekoracji architektonicznej. W 1792 roku urodził się tu hrabia Fryderyk Skarbek, wnuk Jakuba Fengera, a w 1825 roku przebywał tu Fryderyk Chopin, kiedy spędzał wakacje w niedalekiej Szafarni. |
 |
Pałac Riessa
• istnieje w formie zubożonej i przekształconej
• budynek w dawnej formie istniał od połowy XVIII do połowy XIX wieku • przebudowany na obecny (kamienica czynszowa)
• ul. Żeglarska 22
Pałac został wybudowany w połowie XVIII wieku w stylu rokokowym, przebudowany w XIX wieku w stylu klasycystycznym z przebudową i uproszczeniem fasady, nastęnie w okresie międzywopjennym. Fasada na poziomie parteru i pierwszego piętra podzielona pilastrami z głowicami w formach jońskich. Pałac należał do Jakuba Teodora Riessa, pochodzącego z Krakowa dra medycyny, katolickiego rajcy miejskiego i pocztmistrza królewskiego w Toruniu (>>>) po 1749 r., zięcia J. K. Rubinkowskiego
ob. wł. Marian Lipiński
|
 |
Pałac Gereta
• nie istnieje
• istniał od poł. XVIII w. do ok. 1881 r. • po rozbiórce zastąpiony obecnym gmachem poczty głównej
• ob. Rynek Staromiejski 15
Nieistniejący dziś pałac został zbudowany przed 1750 r. przez Christopha Gereta, seniora pastorów toruńskich. Następnie był w posiadaniu jego syna, znanego polityka, rzecznika utrzymania swobód i samodzielności Torunia w ostatnich latach II Rzeczypospolitej, dra Samuela Luthera Gereta. Powstał na 2 działkach w zachodniej pierzei Rynku Staromiejskiego, na miejscu zniszczonych atakiem szwedzkim w 1703 r. bogatych kamienic gotycko-renesansowych. Był to budynek dwupiętrowy z mansardowym dachem, trójosiowym szczytem na osi fasady, flankowanym lukarnami w obramieniu rokokowym. Fasada siedmioosiowa z przejazdem po prawej stronie. Całość była utrzymana w stylu rokokowo-klasycystycznym. W 1819 r. budynek kupił Królewski Generalny Urząd Pocztowy w Berlinie i przeznaczył na siedzibę urzędu poczty. W dalszych latach nastąpiła przebudowa fasady, polegająca na jej uproszczeniu i likwidacji ornamentyki. Ze względu na zapotrzebowania rozrastających się usług przesyłkowych, zdecydowano w 1881 r. na generalną przebudowę - powiększenie gmachu, który w dotychczasowej formie przestał istnieć. Ostatecznie na tym miejscu powstał do dziś zachowany neogotycki budynek poczty głównej. |
 |
i
Zobacz też: Pałac Dąmbskich
Ostatnia modyfikacja 12-12-2016 02:02
