Adam Freytag
Adam Freytag (1608-1650) był synem profesora toruńskiego sławetnego Gimnazjum Akademickiego, Adama Freytaga.
Był znanym inżynierem wojskowym, autorem publikacji Architectura militaris nova et aucta... (1631 r.) uznawanego za klasyczne i podstawowe do dziś opracownie prezentujące najpełniej tzw. staroholenderski system fortyfikacji.
Był znanym inżynierem wojskowym, autorem publikacji Architectura militaris nova et aucta... (1631 r.) uznawanego za klasyczne i podstawowe do dziś opracownie prezentujące najpełniej tzw. staroholenderski system fortyfikacji.
Po raz pierwszy wyróżnił się swoim talentem i zaintreresowaniami matematycznymi w wieku 10 lat, co zauważył przebywający w Toruniu w poszukiwaniu pamiątek po Mikołaju Koperniku, profesor Akademii Krakowskiej - znany astronom i matematyk Jan Brożek. Przekazał młodemu Freytagowi podręcznik geometrii Piotra de la Ramée, za co ten odwdzięczył się panegirykiem na cześc Brożka, wydrukowany w Toruniu w 1619 r.
Jako zdolny student Gimnazjum Akademickiego otrzymał stypendium Rady toruńskiej i wyjechał na studia do Niemiec, następnie w poszukiwaniu funduszy na dalsze studia zaciągnął się na służbę do wojska Republiki Zjednoczonych Niderlandów, a w 1629 r. podjął studia medyczne na uniwersytecie w Lejdzie.
W 1630 r. napisał swoją pierwszą pracę - podręczny kalendarzyk Neu und Alter Schreib Calender, dedykowany Radzie toruńskiej i rektorowi toruńskiego Gimnazjum Konradowi Graserowi, z informacjami astronomicznymi oraz astrologiczno-prognostycznymi (egzemplarz znajduje się w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu).
Dzieło swojego życia Freytag napisał w roku następnym, pt. Architectura militaris nova et aucta oder newe vermehrte Fortification von Regular – Vestungen, von Irregular – Vestungen und Aussenwercken, von Praxi offensiva und devensiva, auff die neweste niederländische Praxin gerichte und beschreben durch Adamum Freitag der Mathematum Liebhaber. Wkrótce stało się klasycznym opracowaniem tzw. staroholenderskiego systemu fortyfikacji. Składa się z 3 części, z których pierwszą dedykował królewiczowi Władysławowi (późniejszemu królowi Władysławowi IV), drugą Radzie Torunia, trzecią Radzie Gdańska.
W 1633 r. Freytag przyjął służbę księcia Janusza Radziwiłła jako inżynier wojskowy, fortyfikator i lekarz, uczestnicząc w wyprawie wojennej pod Smoleńsk w 1634 r., po czym przybył do Torunia, gdzie pozostał do pocz. lat 40. XVII w. Tutaj prowadził wykłady w Gimnazjum Akademickim, gdzie nauczał matematyki i elementów astronomii. Jednocześnie był doradcą Rady toruńskiej, prowadzącej wówczas przez inżynierów Mönninga i Wnkena rozbudowę toruńskich fortyfikacji bastionowych.
Po powrocie na dwór Radziwiłłów na Litwę pracował m.in. jako medyk przyboczny księcia oraz w szkole w Kiejdanach, gdzie był profesorem matematyki.
Freytag zmarł w wieku 42 lat i został pochowany w kościele protestanckim w Kiejdanach, gdzie do dziś znajduje się jego nagrobek.
Na kamienicy przy ul. Mostowej 34 na Starym Mieście w Toruniu dosłonięto tablicę pamiątkową.
Więcej:
Mikulski K.: Dom i środowisko rodzinne Adama Freitaga, Fortyfikacja, t. 5, 1998
Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 1, red. S. Gierszewski, Wyd. Gdańskie, Gdańsk 1992
Toruński Słownik Biograficzny, t. 1, red. K. Mikulski, Towarzystwo Miłośników Torunia, Toruń 1998
Wybitni ludzie dawnego Torunia, red. M. Biskup, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Prace Popularnonaukowe nr 39, PWN, Warszawa-Poznań-Toruń 1982
Więcej:
Mikulski K.: Dom i środowisko rodzinne Adama Freitaga, Fortyfikacja, t. 5, 1998
Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. 1, red. S. Gierszewski, Wyd. Gdańskie, Gdańsk 1992
Toruński Słownik Biograficzny, t. 1, red. K. Mikulski, Towarzystwo Miłośników Torunia, Toruń 1998
Wybitni ludzie dawnego Torunia, red. M. Biskup, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Prace Popularnonaukowe nr 39, PWN, Warszawa-Poznań-Toruń 1982
Ostatnia modyfikacja 30-01-2014 20:48
