Widok od ul. Tumskiej, tzw. wieża Opalińskiego: barokowy hełm z 1692 r. zbudowany na północnej wieży katedry z odszkodowania, jakie Rada Torunia wypłaciła biskupowi Kazimierzowi Janowi Opalińskiemu tytułem potyczek między luteranami a katolikami, do których doszło w czasie procesji Bożego Ciała w Toruniu w 1688 r.

 

Bł. Juta von Sangerhausen >>>

 

Widok od płd.-wsch.: szczyt schodkowy wieńczący wsch. ścianę prezbiterium, wzbogacony sterczynami i ostrołucznymi blendami z maswerkami. Widoczna też wieża przy wsch. ścianie południowego skrzydła transeptu

ul. Tumska

Katedra Św. Trójcy w Chełmży wśród zabytków architektury sakralnej Ziemi Chełmińskiej zajmuje szczególną pozycję, nie tylko ze względu na swe miejsce w hierarchii administracji kościelnej. Wśród kościołów Polski północnej katedra chełmżyńska najpełniej prezentuje typ wielowieżowego bogato ukształtowanego założenia katedralnego.
Najstarsza, wzniesiona w drugiej połowie XIII wieku wschodnia część kościoła nawiązywała do wzorców nadreńskich katedr romańskich, przede wszystkim w formie zastosowanego planu i ukształtowania architektury zewnętrznej.
Budowę korpusu ukończono w 1359 r. W 1692 r. wzniesiono obecny barokowy hełm na jednej z wież z fundacji Rady Miejskiej Torunia.

Dzięki zachowaniu wielu elementów wyposażenia zwiedzenie katedry daje okazję do zapoznania się z czołowymi osiągnięciami pomorskiego rzemiosła artystycznego. Do najcenniejszych obiektów godnych zainteresowania należą m.in.: fragment płyty nagrobnej wielkiego mistrza krzyżackiego Siegfrieda von Feuchtwangena, który przeniósł stolicę Zakonu Krzyżackiego z Wenecji do Malborka w 1309 roku. W pobliżu gotyckie rzeźby Złożenia do Grobu z początku XVI wieku z toruńskiego warsztatu tryptyku św. Wolfganga.

W transepcie późnorenesansowa ambona z 1604 roku z przedstawieniami Chrystusa Zbawiciela, św. ewangelistów i ojców Kościoła. W północnym ramieniu transeptu naturalnej wielkości późnogotycka figura Chrystusa dźwigającego krzyż. Obok, na ścianie wschodniej wspaniały ołtarz Krzyża Św. (>>) ze sceną Ukrzyżowania - marmurowe dzieło toruńskiego architekta Giovanni Battista Cocchi z 1744 roku. W południowym ramieniu transeptu ołtarz błogosławionej Juty (>>) spoczywającej w tej kaplicy od 1260 r., z 1739 roku, wykonany w czarnym marmurze; ołtarz stoi na miejscu wczesniejszego, gotyckiego, przedstawiającego na 15 tablicach sceny z życia bł. Juty i bł. Jana z Łobdowa.

W prezbiterium okazały barokowy ołtarz główny św. Trójcy z połowy XVII wieku, jeden z największych na Ziemi Chełmińskiej, z figurami patronów Polski: św. Wojciecha i św. Stanisława Biskupa oraz na szczycie figurą św. Jerzego, głównego patrona diecezji chełmińskiej.

W ścianie południowej rzadko spotykany w Polsce zespół trzech gotyckich sediliów (>>) z końca XIII wieku, stanowiący bogatą oprawę siedzisk dla celebransa i asysty. Przy bocznych ścianach prezbiterium, jak i w ramionach transeptu, zespół gotyckich stalli z 1519 roku - wybitnego zabytku gotyckiego snycerstwa, uzupełnionych motywami renesansowymi na początku XVII wieku, przeznaczonych pierwotnie dla członków kapituły katedralnej. Przy ścianie północnej renesansowy przyścienny pomnik nagrobny bpa Piotra Kostki z około 1600 roku, warsztatu krakowskiego, wykonany w różnokolorowym marmurze i alabastrze, należy do najokazalszych w Polsce północnej. Na ścianie południowej prezbiterium epitafia biskupów: Kazimierza Szczuki (zm. 1694 r.), Adama Kosa (zm. 1661 r.), Kazimierza Opalińskiego (zm. 1693 r.), bliżej ołtarza głównego: obraz olejny na płótnie Pokłon Trzech Króli autorstwa Luca Giordano (1634-1705), będący darem od króla pruskiego dla ewangelików chełmżyńskich, pierwotnie znajdował się w kościele św. Mikołaja.

Na łuku tęczowym późnogotycka grupa Wielkiej Pasji z początku XVI wieku, charakteryzująca się wysokim poziomem wykonania oraz nowatorskim opracowaniem plastycznym, zapowiadającym nowy, realistyczny kierunek w sztuce.

 

Zwiedzanie z przewodnikiem: szczegóły tutaj

 

     

   

ul. M. Kopernika 9

Gotyckim kościołem chełmżyńskim jest też kościół św. Mikołaja, bazylikowy z końca XIII wieku (wzmiankowany w 1248 r.), dawniej parafialny miasta.

W latach 1827-1945 użytkowany przez ewangelików.

Do tego czasu przy kościele znajdowała się kaplica św. Huberta, rozebrana kiedy kościół przejęli protestanci, w której przechowywano cudowny klucz św. Huberta, słynący jako uzdrawiający chorych.

Pierwszy kościół powstał najprawdopodobniej na miejscu kultu pogańskiego, natomiast parafia św. Mikołaja jest starsza niż lokowana w 1251 r. Chełmża.

ul. Chełmińska

Cmentarz powstał w 1. poł. XIX w. na terenie dawnego średniowiecznego kościoła św. Jerzego ze szpitalem dla trędowatych (później przytułkiem), rozebranego w 1827 r.

Na cmentarzu znajduje się m.in. okazały grobowiec Zawiszów herbu Sulima, sławnego rodu rycerskiego, z 1879 roku. Grobowiec jest bogato zdobiony; fronton zdobią herby nawiązujące do bitwy pod Grunwaldem. W ołowianych trumnach spoczywają w krypcie potomkowie rodziny Sczanieckich z pobliskiej Nawry oraz Zawiszów Czarnych z Warszewic.

Druga z kaplica cmentarnych należała do rodu Kalksteinów z Pluskowęs. Rodziny te wpisały się w historię regionu i Torunia XIX-wiecznego, patriotów oddanych sprawie zachowania polskości Pomorza pod zaborami.