Dom Eskenów (ul. Łazienna 16)
ul. Łazienna 16
(Muzeum)
|
Narożny dom Eskenów w tylnej części połączony jest ze spichrzami.
Renesansowy portal Domu Eskenów, koniec XVI w., jest najcenniejszym elementem wyposażenia kamienicy, a jednocześnie jednym z najlepszych przykładów kamiennej rzeźby renesansowej w Polsce.
Dębowe renesansowe (ok. 1590 r.) drzwi z portalu umieszczone są obecnie w muzeum w Ratuszu Staromiejskim na stałej ekspozycji "Dawny Toruń. Historia i rzemiosło artystyczne 1233-1793". Całe bogato rzeźbione, w polu środkowym scena pożegnania syna marnotrawnego.
Fragment stropu w wysokiej sieni z polichromiami renesansowymi z końca XVI w. w formie maureski
Fragment zachodniej ściany wysokiej sieni. Wysokie tynkowane wnęki były pierwotnie miejscem osadzenia dużych okien roświetlających pomieszczenie wysokiej sieni.
Fragment północnej ściany wysokiej sieni z charakterystyczną dla kamienic toruńskich półokrągłą profilowaną wnęką
|
Zabytek gotycki z 2. poł. XIV w., wzniesiony przez burmistrza toruńskiego Henryka Hitfelda (zm. 1398 r.).
Z okresu średniowiecza unikatowym elementem jest wnęka umywalkowa w wysokiej sieni (na ścianie od ul. Ciasnej) - jest to jedyny dotąd znany przypadek umieszczenia takiej wnęki w wysokiej sieni w kamienicach toruńskich. Wnęka ma formę smukłą, profilowaną, zamknięta jest łukiem ostrym. Posiada poprzeczną deskę, do której przywieszone była naczynie z wodą.
W 1518 r. burmistrz toruński Franciszek I Esken (ok. 1472-1537) - najstarszy z synów Erasma I, zakupił tę kamienicę od Rady (wcześniej Rada przejęła ją za długi od Jana Balchama). Przez następne dwa wieki dom ten stanowił siedzibę rodową rodziny Eskenów, a około 1590 r. został przebudowany z gotyckiego domu mieszkalnego na renesansową rezydencję mieszczańską.
Staraniem burmistrza Franciszka III Esken (1540-1601), wnuka Franciszka I, kamienica ta została wzbogacona o jeden z najwspanialszych zachowanych portali w Toruniu, wykonany z szarego piaskowca, a także o bramę przedstawiającą pożegnanie oraz dalsze losy syna marnotrawnego (obecnie w Muzeum Okręgowym w Toruniu na stałej "Dawny Toruń. Historia i Rzemiosło Artystyczne 1231-1793") - przypisywane mistrzowi Willemowi van den Blocke.
W 1703 r. kamienica ta stała się własnością kupca Samuela Schiedlera, a następnie Walentego Mariańskiego. Od 1764 r. znajdowała się w posiadaniu elbląskiej rodziny Friese, a w 1825 r. - Jana Telka i jego małżonki Heleny Renaty Klaszewskiej, którzy poczynili już pewne zmiany przystosowujące budynek do celów magazynowych.
Od 1844 r. kamienica ta była własnością firmy kupieckiej L. Damman i Kordes, która dokonała radykalnych przekształceń, pozbawiając budynek wielu gotyckich i renesansowych cech, ujednolicając go w stylu klasycznym i przeznaczając na spichrz. Zmieniono wówczas układ kondygnacyjny oraz gruntownie przebudowano otwory okienne i dach. Przy tej zmianie wykorzystano znaczną ilość dawnych materiałów budowlanych, zwłaszcza cegły i drewna, co jest wyraźnie widoczne w układzie plastycznym elewacji.
W latach 1980-1989 staraniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków budynek ten przystosowano do potrzeb muzealnych.
Z okresu, kiedy był siedzibą Eskenów pochodzi bogaty, renesansowy portal z piaskowca autorstwa Willema van den Blocke z Gdańska i ozdobne piaskowcowe zworniki. Niegdyś wejście do kamienicy poprzedzone było charakterystycznym przedprożem, rozebranym jednak w XIX w.
Na parterze w wysokiej sieni znajduje się polichromowany, renesansowy strop z końca XVI w. Poza wymienionymi nie pozostało nic z dawnego wyposażenia.
Po przeprowadzonych pracach, od 1991 roku mieści się tu muzeum, które do 2011 prezentowało 3 wystawy stałe (archeologiczną, dot. historii Torunia w okresie zaboru, militaria europejskie od średniowiecza do XX w.). W wyniku przeprowadzonych prac zachowano jedynie elewację z dawnym podziałem, wewnątrz przywrócono wielką sień oraz zachowano drewniane kondygnacje w pionie żurawia. Pozostałe podziały w nawiązaniu do poprzednich są współczesne. |
Oprac. Arkadiusz Skonieczny
Data publikacji: 11-09-2009
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:
Ostatnia modyfikacja 07-11-2019 23:53