Kamienica ul. Żeglarska 13
 |
ul. Żeglarska 13
 |
 
W czasie renowacji w latach 1992-1994 kamienica otrzymała szczyt w modnym ówcześnie materiale elewacyjnym - szkle. Jednocześnie jest to dobre rozwiązanie, będące swoistym architektonicznym znakiem czasu z zachowaniem kontekstu i nawiązaniem do form historycznych wobec niezachowania oryginału.
Fasada tylna
Piwnica pod wysoką sienią (trakt frontowy) nakryta jest stropem drewnianym. Ściany z głazów narzutowych posiadają wnęki, służące najczęściej do umieszczania oświetlających wnętrze świec.
Nierzadko spotykanym wyposażeniem toruńskich kamienc gotyckich były piec typu hypocaustum. Tutaj zachowały się pokaźne jego elementy w piwnicy pod traktem tylnym.
Północna gotycka ściana wysokiej sieni z charakterystyczną dla kamienic toruńskich ostrołukową wnęką ścienną. Oryginalnie ściana była pokryta ozdobną polichromią gotycką (odsłonięte niewielkie fragmenty), następnie w XVII w. nowym, widocznym na fot. malowidłem - ornamentem roślinnym na ugrowym tle.
Południowa gotycka ściana wysokiej sieni z dwiema łukowymi ozdobnymi wnękami ściennymi oraz kominkiem. Ta część wysokiej sieni w okresie nowożytnym była wydzielona ścianką stanowiąc wyodrębnioną izdebkę poniżej izdebki nadwieszanej.
Wysoka sień posiada nadwieszaną galerię (antresolę) oraz nadwieszaną izdebkę, oryginalnie służącą jako kantor kupca - to kolejne charakterystyczne elementy wnętrza toruńskich kamienc patrycjuszowskich.
 
Nadwieszana izdebka w wysokiej sieni. Po lewej: widok z galeryjki (antresoli), po prawej: umywalkowa wnęka ścienna wewnątrz nadwieszanej izdebki. W dobrym stanie zachowana jest płaska misa ze sztucznego kamienia na dnie, pochylona w stronę otworu wyprowadzającego do ulicy. W sklepieniu niszy zachował się hak na naczynie z wodą.
Ta wnęka umywalkowa, odsłonięta w 1994 r., to pierwsze takie odkrycie w kamienicach, dobrze zachowane, które pozwoliło na interpretację dotąd nierozpoznanych innych podobnych wnęk.
 
Wnęki umywalkowe znajdują się w wielu pomieszczeniach tej kamienicy. Na fot. po lewej wnęka w trakcie tylnym I piętra. Ponad nią płytsza wnęka ostrołukowa, w której zachowały się relikty gotyckiego malowidła ze sceną Zwiastowania NMP, symbolizującego niewinność i czystość.
Pomieszczenia na I piętrze w trakcie tylnym miały w toruńskich kamienicach gotyckich charakter reprezentacyjny, a ich ściany najczęściej pokryte były malowidłami figuralnymi - tak najpewniej było tutaj. Malowidła gotyckie zachowały się w górnycz częściach wnęk okiennych.
 
Pomieszczenie na II piętrze w trakcie tylnym pierwotnie miało funkcję magazynową. W okresie baroku dokonano zmiany poziomu stropów poszczególnych pięter tego traktu, co na fot. widoczne jest w postaci fragmentów belek stropowych umieszczonych w otworach w ścianie.
W ścianie okiennej pomiędzy otworami okiennymi znajduje się wnęka, w której pierwotnie znajdowało się urządzenie dźwigowe do wciągania towarów magazynowych.
Jedną z unikatowych cech tej kamienicy jest obecność nowożytnych kominków w każdym pomieszczeniu.
|
Kamienica znajduje się w najstarszej (sprzed 1251 r.) części Starego Miasta Torunia - tuż przy kościele Świętojańskim, przy ul. Żeglarskiej i pierwotnym głównym placu miejskim (więcej o tym tutaj).
Kamienica gotycka z ok. 1400 r. (z wykorzystaniem elementów domu starszego z ok. 1300 r.) trójosiowa, dwutraktowa, zachowała wiele z charakterystycznego dla kamienic dawnego Torunia układu i wyposażenia wnętrza (>>>). Pierwotnie o funkcji mieszkalno-magazynowej w typie toruńskiego domu-spichrza (>>>) z wysoką sienią na parterze, pomieszczeniami mieszkalnymi na niższych kondygnacjach i magazynowymi na wyższych.
Została przebudowana w okresie renesansu w XVII w. - uzyskała m.in. kamienne przedziały okienne, podobne do tych, zastosowanych w czasie renesansowej przebudowy Ratusza Staromiejskiego.
Następnie w XIX/XX w. została przekształcona destrukcyjnie na wielomieszkaniową kamienicę czynszową (m.in. zlikwidowano szczyt frontowy i tylny, fasadę pokryto tynkiem, podzielono wnętrza ścianami działowymi itp.).
Kamienicę odrestaurowano w latach 1992-1994 z nowoczesnym rozwiązaniem architektonicznym odtworzonego szczytu, obecnie mieści towarzystwo ubezpieczeń PZU. W 1994 r. otrzymała tutył Obiekt Roku w kategorii rewaloryzacja i adaptacja budynków zabytkowych.
Posiada polichromowaną fasadę, zachowała jedne z najstarszych w Toruniu stropów (gotyckie, przebudowane w baroku), wewnątrz odkryte XVII-wieczne polichromie ścienne w wysokiej sieni oraz relikty polichromii gotyckiej (w izbie tylnego traktu na 1. piętrze w blendzie nad wnęką umywalkową relikty Zwiastowania NMP).
Więcej o fenomenie polichromii we wnętrzach toruńskich tutaj.
W charakterystycznej dla kamienic toruńskich wysokiej sieni umieszczono izdebki boczne - dolną i górną, obie z kominkami; w płd. ścianie górnej izdebki dodatkowo była wnęka umywalkowa ze znajdującą się w niej kamienną misą, w przesklepieniu wnęki obrotowy hak (zapewne do podwieszania naczynia z wodą i z misy odpływ wychodzący na zewnątrz elewacji frontowej); podobne wnęki umywalkowe znajdują się w 4 innych izbach.
W kamienicy tej, co jest absolutnie niepowtarzalne w Toruniu, w każdym pomieszczeniu był kominek z okresu nowożytnego.
W piwnicy zachował się piec typu hypocaustum, do ogrzewania ciepłym powietrzem izb na parterze.
Wyjątkowym rozwiązaniem zastosowanym w tej kamienicy jest też 4-kondygnacyjny trakt tylny.
|
Oprac. Arkadiusz Skonieczny
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:
Ostatnia modyfikacja 02-09-2015 22:29
