Niemiec czy Polak?
|
Oto spór naukowców polskich i niemieckich. Jedni przekonują o jego niemieckich korzeniach, drudzy udowadniają rodowód polski. Pochodzenie wielkiego astronoma naukowcy badają od dziesięcioleci. Studiują dokumenty archiwalne, czytają Jego listy. Najtrafniejszą wydaje się jednak opinia, że nie był ani Niemcem, ani Polakiem, a poddanym króla polskiego, toruńczykiem - wówczas nie istniało pojęcie narodowości, a duży nacisk kładziono na poddaństwo monarsze oraz miejsce pochodzenia. Matka Mikołaja - Barbara Watzenrode najprawdopodobniej pochodziła z rodu westfalskiego (w XIII i XIV wieku m.in. stamtąd pochodzili nowi mieszkańcy Torunia). W Toruniu ród Watzenrodów szybko wszedł w skład patrycjatu miejskiego. Są jednak też dowody, że Kopernikowie pochodzili z Krakowa (właśnie stamtąd pochodził osiadły w Toruniu ojciec astronoma), dokąd przybyli z miast śląskich. W każdym razie Mikołaj Kopernik doskonale posługiwał się językiem niemieckim i łaciną. Znał najprawdopodobniej język polski (chociaiż w Toruniu mówiło się po niemiecku), być może mówił też po włosku, skoro spędził we Włoszech 10 lat studiów. W języku polskim nie pozostawił jednak żadnego pisma, dlatego nie ma stuprocentowej pewności jego znajomości tego języka. W domu rodzinnym Kopernikowie posługiwali się językiem niemieckim - co do tego historycy są raczej zgodni, ale to nie może stanowić żadnego argumentu. W tamtych czasach Toruń był miastem dwujęzycznym. Ci sami mieszkańcy w jednych dokumentach figurowali pod nazwiskami polskimi, a w innych pod niemieckimi. Także na ulicach słychać było te dwa języki. Po drugie wówczas nie znano pojęcia "patriotyzmu" czy przynależności narodowej. Najważniejsza była przynależność do monarchii, a Kopernik był wiernym poddanym króla polskiego, co wielokrotnie udowodnił stając po jego stronie (bronił wszak zamku olsztyńskiego przed Krzyżakami). Ponadto mieszkańcy Prus Królewskich - autonomicznej prowincji Królestwa Polskiego, powstałej po likwidacji państwa krzyżackiego po II pokoju toruńskim w 1466 roku, w tym i Torunia jako jednego z najważniejszych i największych miast) - czuli bardzo silną więź z tą prowincją i jeśli już mówili o jakiejś przynależności państwowej, to w pierwszej kolejności wskazywali właśnie na Prusy Królewskie. |
|
|
|
Mikołaj Kopernik torunianin
Mikołaj Kopernik wielokrotnie podkreślał swe pochodzenie z Torunia - Wielkiego Miasta Pruskiego z dużą autonomią prawno-ustrojową, z którego był dumny. Przy wpisie do albumu scholarów Akademii Krakowskiej w 1491 roku immatrykulował się jako "Mikołaj, syn Mikołaja z Torunia". Na karcie tytułowej największego swego dzieła - "De revolutionibus..." (napisanego po łacinie) do imienia i nazwiska dopisał znaczący przydomek: "Torinensis" (torunianin). Podobne dopiski występują na innych jego pismach. |
Fragment strony tutułowej De revolutionibus...
Fragment epitafium poświęconego Kopernikowi, ok. 1580 r., w Katedrze Świętojańskiej.
Kliknij aby powiększyć.
Inskrypcja na toruńskim pomniku Kopernika
|
