Odwach
|
• nie istnieje • budynek w dawnej formie istniał od 1601 roku do pierwszej połowy XIX wieku • przebudowany na obecny (kamienica mieszkalna) w czasach zaboru pruskiego |
Czytaj też:
|
|
Trzypiętrowy budynek dawnego Odwachu stoi na rogu ul. Żeglarskiej i Szerokiej, a więc w centrum Starego Miasta. Był siedzibą toruńskiego zawodowego oddziału wojskowego.
Zbudowany w 1601 roku z inicjatywy burmistrza Heinricha Strobanda, pod jego osobistym nadzorem, jako obszerny, 3-piętrowy, w stylu renesansu. Zwrócony był kalenicowo do ul. Szerokiej. Podobnie jak zbudowanego w tymże czasie gmachu Ekonomii, fasada odwachu rozczłonkowana była gzymsami, oddzielającymi kondygnacje, co świadczy o tym samym warsztacie budowlanym. Fasadę od ul. Żeglarskiej wieńczył szczyt, a od ul. Szerokiej dwa mniejsze szczyty nad gzymsem. W narożniku budynku znajdowała się wieżyczka zwieńczona hełmem z latarnią.
Wielkość budynku i wyszukana forma architektoniczna świadczą o tym, że przeznaczony był nie tylko do zaspokojenia potrzeb organizacyjno-technicznych, ale służył podniesieniu prestiżu miasta i jego mieszkańców.
W przyziemiu mieściły się wartownia i areszt, na pierwszym piętrze znajdowały się pomieszczenia dla pełniących właśnie służbę oficerów. Wyższe kondygnacje zajmowały magazyny sprzętu wojskowego. Narożna wieża schodowa zwieńczona była niewielką kopułą, w której umieszczony był dzwon. Przed narożnikiem stała budka wartownicza, dla chodzącego bez przerwy przed budynkiem wartownika z muszkietem i szablą. W razie niebezpieczeństwa lub dla oddania honorów wojskowych dostojniejszym gościom wartownik wywoływał resztę oddziału wartowniczego pod broń.
Stała załoga odwachu liczyła 80 osób. Od ul. Szerokiej na ścianie odwachu pod daszkiem prezentowano broń palną i białą.
Od strony ul. Żeglarskiej od 1629 roku stał drewniany osioł z obitym żelazną blachą spiczastym grzbietem, służący do wykonywania hańbiących kar dyscyplinarnych za mniejsze przewinienia. Podobny osioł był ustawiony także przy północnej ścianie niedalekiego Ratusza Staromiejskiego. Replikę osła ustawiono na pocz. XXI w. (patrz tutaj).
Budynek został przebudowany w stylu klasycystycznym w XIX wieku (m.in. zlikwidowano ozdobne szczyty, wieżyczkę schodową) na mieszkania czynszowe, po rozwiązaniu miejskiego wojska w zmienionej sytuacji politycznej zaboru pruskiego, i w takiej zubożonej formie pozostał do dziś.
Przed 1601 r. funkcję odwachu pełniła kamienica przy ul. Żeglarskiej 5.
|
Widok od strony ul. Żeglarskiej, rys. Schreiber, 1783 r.
|
Oprac. Arkadiusz Skonieczny
Ostatnia modyfikacja 21-03-2016 00:12
