Kolegium jezuickie
• istnieje w formie zubożonej
• budynek w dawnej formie istniał w okresie 1698-1817 • przebudowany na obecny przez władze pruskie w czasie zaboru |
Czytaj też:
|
Fragment rys. G. F. Steinera, 1. poł. XVIII w., widok od strony północnego-wschodu
i
Kolegium jezuickie było drugą w dawnym Toruniu obok Gimnazjum Akademickiego szkołą typu gimnazjalnego. Powstało w 1605 roku na fali prowadzonej kontrreformacji. Jednak w związku z tym, że była to szkoła katolicka, nie odegrała tak znaczącej roli w kształtowaniu życia kulturalnego i intelektualnego Torunia przedrozbiorowego jak wspomniane Gimnazjum Akademickie.
Jednym z uczniów toruńskiego kolegium jezuickiego był Andrzej Zamoyski (1716-1792) twórca tzw. Kodeksu Zamoyskiego - zbioru praw sądowych, 1778 r.
Obecnie istniejący gmach dawnego kolegium jezuickiego (dziś mieszczący szkołę medyczną przy ul. Św. Jana 1/3) został wzniesiony dzięki wsparciu S. K. Dąmbskiego, bpa kujawskiego i siostry przełożonej Benedyktynek, Anny Paprockiej, w 1698 roku. Jego dawna okazała barokowa fasada była pokryta bogatymi dekoracjami stiukowymi, w podobnej stylistyce jak np. Kamienica Pod Gwiazdą czy Pałac Dąmbskich. Zdobiły ją także barwne malowidła o tematyce alegorycznej w medalionach stiukowych, sławiące katolicyzm i zakon jezuicki, uzupełniane sentencjami łacińskimi. Autorem tej wspaniałej dekoracji był Jakub Wilant, Jezuita, członek konwentu toruńskiego. Mimo niechęci protestanckiego Torunia wobec Jezuitów ten gmach uznawany był za jedną z największych ozdób miasta. Po roku 1793 i włączeniu Torunia w ramach II rozbioru Polski do Królestwa Prus, gmach dawnego kolegium został przebudowany i adaptowany początkowo na siedzibę urzędów pruskich, a następnie na koszary wojskowe; z fasad usunięto m.in. piękną sztukaterię oraz westybul. W latach 1970-1972 budynek był restaurowany, kiedy to przywrócono mu, choć nie w pełni (bez sztukaterii), formy barokowe z klasycystyczną fasadą i odsłonięto fragment gotyckiej wnęki z polichromiami. Obecnie mieści Zawodowe Studium Medyczne.
Gmach kolegium jezuickiego wzniesiono w miejscu, gdzie w średniowieczu (od 1247 roku) stała szkoła staromiejska przy kościele św.św. Janów oraz dom proboszcza kościoła św.św. Janów. O gotyckiej przeszłości budynku świadczy odsłonięta wnęka gotycka w polichromią maswerkową na fasadzie od strony ul. Kopernika.
Poziom nauki był tu dość wysoki, skoro kierował nią magister (rektor) - podobnie jak w innych dużych miastach hanzeatyckich, a jej kadrę stanowili jego pomocnicy - bakałarze. Jednym z rektorów szkoły był Lukas Watzenrode, wuj Mikołaja Kopernika, późniejszy biskup warmiński, uczniami zaś m.in. późniejszy arcybiskup Rygi, Sylwester Stodewescher, biskup chełmiński, Mikołaj Crapitz i niewątpliwie Mikołaj Kopernik. Sporo uczniów tej szkoły (327 w latach 1327-1525), wywodzących się nie tylko z patrycjatu, ale nawet z plebsu toruńskiego, wędrowało na różne europejskie uniwersytety.
Wiadomo, że szkoła ta była dwupoziomowa - niższa (gdzie przez 3 lata nauczano podstaw czytania, pisania po niemiecku, rachunków, śpiewu, podstaw łaciny) i wyższa, realizująca program trivium przez 5 lat w cyklu 3 klas.
W bibliotece tej znajdował się księgozbiór jednego z bardziej światłych rektorów tej szkoły (w latach 1444-1450), Konrada Gesselena, utrzymującego szerokie kontakty intelektualne z humanistami europejskimi i przyjaciela rodziny Kopernika.
|
|
Oprac. Arkadiusz Skonieczny
Ostatnia modyfikacja 29-01-2017 20:15