Samuel Thomas Sömmerring
(1755-1830) - najwybitniejszy anatom, lekarz, fizjolog przełomu XVIII i XIX wieku, od 1774 roku przebywał głównie w Niemczech. Główne jego dzieło - 5-tomowy podręcznik anatomii ciała ludzkiego. W 1791 roku odkrył tzw. żółtą plamkę. W 1810 roku skonstruował telegraf galwaniczny. Urodził się w kamienicy przy Rynku Staromiejskim 33.
Dzięki swoim zasługom naukowym, co za tym idzie sławie, a także różnorodnością zainteresowań, można uznać Sömmerringa za jednego z najwybitniejszych torunian wszechczasów. Urodził się w Toruniu, mieście, które chociaż dalekie od dawnej świetności, i tak wyróżniało się wtedy zdecydowanie na korzyść wśród podupadłych miast Rzeczypospolitej; Toruń tego okresu nadal był liczącym się ośrodkiem naukowym i kulturalnym oraz posiadał szerokie uprawnienia samorządowe i quasi autonomiczne, decydujące o jego znaczeniu.
Sömmerring był synem lekarza miejskiego, Johanna Thomasa i Reginy z domu Geret - córki pastora. Asystując przy sekcjach zwłok wykonywanych przez ojca zainteresował się medycyną i anatomią ludzkiego ciała. Ukończył toruńskie Gimnazjum Akademickie i w wieku 19 lat wybrał się na studia medyczne do Getyngi, gdzie po czterech latach otrzymał dyplom doktora medycyny na podstawie rozprawy na temat anatomii mózgu ludzkiego. Praca ta przyniosła mu rosnące uznanie w świecie naukowym. Dwa egzemplarze z dedykacją autorską (jeden dla biblioteki gimnazjalnej) znajdują się w Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu.
Po studiach odbył podróż naukową do Holandii i Anglii, gdzie poznał m.in. Georga Forstera, przyszłego wybitnego pisarza. W wieku 25 lat został wykładowcą anatomii i chirurgii w Collegium Carolinum w Kassel, a po pięciu latach przeniósł się do Moguncji, gdzie wykładał anatomię i fizjologię na miejscowym uniwersytecie. Tam też, poczynając od 1791 roku, zaczął wydawać swe główne dzieło - 5-tomowy podręcznik anatomii ciała ludzkiego, który na długie lata stał się podstawowym podręcznikiem dla adeptów medycyny. W tymże roku odkrył tzw. żółtą plamkę - część siatkówki oka zbudowaną z elementów światłoczułych.
Sömmerring był synem lekarza miejskiego, Johanna Thomasa i Reginy z domu Geret - córki pastora. Asystując przy sekcjach zwłok wykonywanych przez ojca zainteresował się medycyną i anatomią ludzkiego ciała. Ukończył toruńskie Gimnazjum Akademickie i w wieku 19 lat wybrał się na studia medyczne do Getyngi, gdzie po czterech latach otrzymał dyplom doktora medycyny na podstawie rozprawy na temat anatomii mózgu ludzkiego. Praca ta przyniosła mu rosnące uznanie w świecie naukowym. Dwa egzemplarze z dedykacją autorską (jeden dla biblioteki gimnazjalnej) znajdują się w Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu.
Po studiach odbył podróż naukową do Holandii i Anglii, gdzie poznał m.in. Georga Forstera, przyszłego wybitnego pisarza. W wieku 25 lat został wykładowcą anatomii i chirurgii w Collegium Carolinum w Kassel, a po pięciu latach przeniósł się do Moguncji, gdzie wykładał anatomię i fizjologię na miejscowym uniwersytecie. Tam też, poczynając od 1791 roku, zaczął wydawać swe główne dzieło - 5-tomowy podręcznik anatomii ciała ludzkiego, który na długie lata stał się podstawowym podręcznikiem dla adeptów medycyny. W tymże roku odkrył tzw. żółtą plamkę - część siatkówki oka zbudowaną z elementów światłoczułych.
Zakres zainteresowań i pasji badawczych Sömmerringa był bardzo rozległy.
Sömmerring jako pierwszy wskazał na różnice między budową kośćca kobiety i mężczyzny. Uważa się, że to właśnie Sömmerring po raz pierwszy w 1795 roku zwrócił uwagę na związek pomiędzy paleniem tytoniu a częstym powstawaniem raka dolnej wargi u palaczy fajek. W tym samym roku publicznie wypowiedział swoje wątpliwości na temat kary śmierci przez ścięcie gilotyną; uważał, że głowa jeszcze chwilę po śmierci żyje i odczuwa cierpienie.
W 1796 roku w Królewcu Sömmerring opublikował głośną książkę pt. "O organie duszy", w której twierdził, że siedzibą duszy jest mózg. Po tej publikacji otrzymał liczne oferty objęcia posad renomowanych uniwersytetów. Przeniósł się jednak w 1805 roku do Monachium, do Bawarskiej Akademii Nauk. Tutaj zajął się bliżej fizyką i peleontologią - w tej dziedzinie jako pierwszy dokonał rekonstrukcji wyglądu latającego gada - pterozaura, uznając go za gatunek nietoperza.
Pracował m.in. nad skonstruowaniem telegrafu galwanicznego. Działanie urządzenia polegało na tym, że bateria połączona była 26 drutami (tyle, ile liter) z pojemnikiem z kwasem. Osoba przesyłająca wiadomość zamykała obwód odpowiadający danej literze. W pojemniku odbiorcy na elektrodzie tejże litery rozpoczynała się elektroliza i pojawiały się pęcherzyki gazu. Pierwszą taką korespondecję przeprowadzono w Monachium na odległość 3 km. Projekt ten był z całą pewnością nowatorski, jednak nie mógł być stosowany na duże odległości ze względu na problemy związane z izolacją przewodów.
W 1820 roku wrócił do Frankfurtu nad Menem, gdzie aż do śmierci zajmował się porównywaniem anatomii zwierząt kopalnych i obserwacją plam na słońcu. Nie zapomniał o rodzinnym mieście - w 1827 roku podarował swojej szkole zestaw przyrządów fizycznych, książki i akwarele; część z tych zbiorów przechowywana jest do dziś w Książnicy Kopernikańskiej.
Więcej:
Wybitni ludzie dawnego Torunia, red. M. Biskup, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Prace popularnonaukowe nr 39, PWN, Warszawa, Poznań, Toruń 1982
Oprac. Arkadiusz Skonieczny
Ostatnia modyfikacja 01-07-2015 22:53
