Most Pauliński

Most Pauliński to niebywała osobliwość Torunia. Jest to ulica znajdująca się na fragmentach dawnego średniowiecznego mostu łączącego Stare Miasto i Nowe Miasto. Most ten stał na fosie oddzielającej oba miasta, do której wykorzystywano rzeczkę Postolec.

Jeszcze niecałe 150 lat temu teren tutejszy wyglądał zupełnie inaczej. Widać było oddzielające Stare i Nowe Miasto mury obronne wraz z fosą, na której przerzucony był most. Na jego zamknięciu od strony Starego Miasta stała Brama Paulińska.
W dolinnym obniżeniu, wykorzystywanym później jako fosa między Starym a Nowym Miastem, płynął pierwotnie strumień Postolec; do owego obniżenia około 1262 roku równolegle do Postolca wprowadzono sztucznym przekopem Strugę Toruńską, która tutaj płynęła w drewnianym korycie oddzielonym groblą od Postolca.
W 1386 roku zbudowano nad Strugą nowy murowany most, którego wszystkie cztery arkady zachowały się do dziś. Piąte przęsło mostu, najbliższe Bramy Paulińskiej, było zapewne drewniane i zbudowane na zasadzie mostu zwodzonego; tym przęsłem przepływał Postolec. Pod częścią murowaną mostu woda nie przepływała, a przy zamknięciu przepływu w części drewnianej, woda się spiętrzała a most służył jako grodza.
Most posiadał od strony północnej boczny mur obronny z otworami strzelniczymi na dwóch poziomach i gankiem obronnym wspartym na murowanych filarkach.
Most należał do Rady Starego Miasta, Struga Toruńska i grobla - do Krzyżaków.

Most postawiony był ukośnie do Bramy Paulińskiej. Szerokość jego wynosiła ponad 15 m i już od końca XIV wieku był wykorzystywany przez kramarzy; po obu jego stronach stał szereg domków o rzucie 3 x 3 m.

Prawdopodobnie już w XVII wieku zasypano odcinek fosy przed Bramą Paulińską, gdzie była część drewniana, a Strugę poprowadzono kanałem krytym. W latach 80. XIX wieku zlikwidowano ostatecznie układ fos w mieście i południową część mostu.

Obecnie na moście, pod nr 2/10, stoi m.in. jednopiętrowy, z mansardowym dachem, dom rzemieślniczy z XVIII wieku. Dom ten, strukturalnie składający się z kilku mniejszych, przylega od podwórza do fragmentu gotyckiego muru dawnego klasztoru Dominikanów (zwanych w średniowiecznym Toruniu Paulinami - stąd nazwa) i Kościoła św. Mikołaja; mur zdobiony jest ostrołucznymi blendami. W części 2B budynku wyeksponowano fragment ww. północnego muru bocznego obronnego z dwoma poziomami obronnymi, ze śladem pomostu obronnego i oknami strzelniczymi.

Fragment współczesnego planu miasta z naniesioną fosą, doliną Postolca i Mostem Paulińskim

 

Jedno z przęseł - arkad gotyckiego mostu nad fosą rozdzielającą Stare Miasto i Nowe Miasto

 

Dom na Moście Paulińskim, widok od tyłu z widoczymi trzema łukami arkad mostu nad obniżeniem dolinnym

 

Dom na Moście Paulińskim, widok frontowy