Kamienica ul. M. Kopernika 15 (Dom Kopernika)
Zobacz też:
i
Wspaniała, bogato zdobiona fasada kamienicy pochodzi z ok. 1370 r. Jest dobrym przykładem architektury mieszczańskiej kręgu hanzeatyckiego.
Fragment wysokiej sieni, zdobionej m.in. stropem średniowiecznym z polichromią z ok. 1730-1740 r.
Fragment stropu w pomieszczeniu traktu tylnego na parterze z polichromią z 2. ćw. XVIII w.
 
Tzw. biały salon - pomieszczenie na 1. piętrze w trakcie tylnym. Od końca XVI w. służyło jako mieszkalne, z tego okresu pochodzi odkryty fragment zdobniczej polichromii ściennej przedstawiającej wić roślinną, a także otwór kominka.
Do dziś zachowany wystrój nadano w 2. poł. XVIII w., kiedy to strop pomalowano na biało, a ściany wyposażono w malowidła iluzjonistyczne w typie klasycystycznym z charakterystyczną kolumnadą jońską i obramieniem kominka w formie podwiązanej kotary, a na przeciwległej ścianie polichromia wnęki ściennej w formie portalu.
Widok na fasadę i szczyt tylny kamienicy. Na pierwszym planie zachowany średniowieczny mur graniczny, tzw. ogniowy. Do kamienicy przylegają oficyny renesansowe w formie wystroju zewnętrznego.
|
Jest to jedna z najlepiej zachowanych i najcenniejszych kamienic historycznych w Toruniu i zarazem w Europie środkowej, zachowana w niewiele zmienionym stanie od czasu pełnego uformowania ok. 1370 r., chociaż najstarsze części budynku pochodzą z przełomu XIII i XIV w.
Reprezentuje - zarówno wewnątrz, jak i zewnątrz (fasada) - charakterystyczny dla miast kręgu kultury hanzeatyckiej (zobacz: Toruń: Hanzeatyckie emporium) typ kupieckiego tzw. domu-składu (zobacz: Spichrze oraz: Kamienice gotyckie).
Przed połową XIII w. stały w tym miejscu dwa domy drewniane, zastąpione murowanymi jednopiętrowymi kamienicami na przełomie XIII i XIV w., które następnie przebudowano i połączono w jeden dom w XIV w. Z ok. 1370 r. pochodzi więźba dachowa oraz fasada kamienicy. W końcu XIV w. jej właścicielem był kupiec sukienny Herbord Platte wymieniony w Księdze szosu z 1394 r.
W pierwszej połowie XV w. kamienica nadal pozostawała w rękach kupców zajmujących się dalekosiężnym handlem suknem (zobacz: Jak powstały toruńskie sukiennice). W 1459 r. dom od swego siostrzeńca, Szymona Falbrechta przejął za długi Lucas I Watzenrode, dziadek Mikołaja Kopernika astronoma, i wkrótce przekazał go swojej córce Barbarze i jej świeżemu małżonkowi, Mikołajowi Kopernikowi seniorowi, którzy tu zamieszkali. Jest prawodpodobne, że to właśnie tu na świat przyszedł przyszły wielki uczony, Mikołaj Kopernik (zobacz: Gdzie urodził się Mikołaj Kopernik). Mikołaj Kopernik ojciec sprzedał kamienicę w 1480 r. (7 lat po urodzeniu Mikołaja juniora) Georgowi Polnische.
Z oczywistych powodów jest to najbardziej znany i najczęściej odwiedzany obiekt zabytkowy w Toruniu.
W końcu XVI w., zgodnie z panującym wówczas zwyczajem, w górnej części wysokiej sieni zbudowano antresolę i nadwieszaną izdebkę wydzieloną drewnianymi ściankami.
Jednocześnie w okresie tym pomieszczenia na wyższych kondygnacjach dotąd magazynowe przekształcone zostały w mieszkalne z reprezentacyjnym salonem na I piętrze traktu tylnego w roli głównej (zobacz: Kamienice renesansowe i manierystyczne).
W XIX w. tę gotycką kamienicę patrycjuszowską destrukcyjnie przekształcono na wielomieszkaniową czynszową z przebudową wnętrza na kilka mniejszych mieszkań, jak to czyniono w przypadku wielu kamienic w Toruniu, a fasadę pokryto tynkiem (>>>).
W czasie badań i prac renowacyjnych w latach 1972-1973 przywrócono dawny układ przestrzenny domu, rekonstruując m.in. wysoką sień na parterze, podział na trakt przedni i tylny (>>>). Odtworzono więc typowy gotycki dom mieszkalno-magazynowy z mieszkalnym parterem i piętrem oraz magazynowym drugim piętrem.
Obecnie całość wnętrza ma swój oryginalny podział i układ z charakterystyczną średniowieczną wysoką sienią ze wszystkimi swoimi elementami, podwieszoną galerią (antresolą), pomieszczeniami reprezentacyjnymi traktu tylnego na 1. piętrze, oficynami.
Wiele pomieszczeń posiada polichromowane stropy, głównie z XVII i XVIII w., również polichromie ścienne od XVI do XVIII w. (zobacz: Malowidła w kamienicach toruńskich) oraz kominki.
Bogato zdobiona gotycka schodkowa fasada frontowa posiada zachowane elementy średniowiecznej polichromii z lat ok. 1370 r.
Pierwotnie kamienica posiadała przedproże.
|
Oprac. Arkadiusz Skonieczny
Data publikacji: 03-08-2013
Ostatnia modyfikacja 01-07-2018 23:26
