Kamienica ul. Szeroka 16
ul. Szeroka 16
|
Gotyckie malowidło z XIV w. przedstawiające scenę Pokłonu Trzech Króli, znajduje się w łukowej wnęce ściany bocznej wysokiej sieni na parterze.
Barokowe malowidło Adam i Ewa w raju tuż po nadaniu imion wszystkim istotom mieszkającym w nim - jedna z 5 scen na stropie pomieszczenia w trakcie przednim na I piętrze, 1747 r. W dolnej części fotografii - personifikacja Nadziei - jednej z czterech przedstawionych tu cnót.
Wiara, Sprawiedliwość, Miłosierdzie - personifikacje 3 z 4 tu przedstawionych cnót, malowidło na stropie stropie pomieszczenia w trakcie przednim na I piętrze, 1747 r.
Barokowe malowidło ilustrujące Księgę Rodzaju 22, 1-18 ze Starego Testamentu: Abraham zamierzający dokonać ofiary z syna Izaaka, powstrzymany przez Boga, który każe mu złożyć ofiarę z baranka. Pomieszczenie w trakcie przednim na I piętrze, 1747 r.
Barokowe malowidło ilustrujące fragment z 1 Księgi Królewskiej 17, 1-7 Starego Testamentu z przedstawieniem proroka Eliasza karmionego przez kruki, siedzącego nad potokiem Kerit. Pomieszczenie w trakcie przednim na I piętrze, 1747 r.
Poza czterema personifikacjami cnót na stropie wyobrażono też uosobienia czterech kontynentów (Europę, Azję, Afrykę, Amerykę), każde w charakterystycznym stroju oraz z banderolą z opisem. Pomieszczenie w trakcie przednim na I piętrze, 1747 r.
Barokowe malowidło ilustrujące fragment z Ewangelii św. Łukasza 24, 13-35 - jedyna scena z Nowego Testamentu. Przedstawia trzech wędrowców: Chrystusa w przebraniu pielgrzyma idącego incognito ze swoimi uczniami: Kleofasem i Łukaszem dorgą do widocznego w oddali miasta Emaus. Pomieszczenie w trakcie przednim na I piętrze, 1747 r.
Barokowe malowidło z przedstawieniem Tobiasza prowadzonego przez archanioła Rafaela jako anioła-stróża. Tobiasz ma przez ramię przerzuconą dużą rybę, którą anioł kazał mu złowić, by po powrocie do domu jej żółcią wyleczyć ślepotę ojca. Scena starotestamentowa z Księgi Tobiasza 5-12.
Pomieszczenie w trakcie przednim na I piętrze, 1747 r.
Barokowe malowidło z przedstawieniem Chronosa - postaci brodatego starca ze skrzydłami, w jednej ręce trzymającego kosę, w drugiej klepsydrę. Uosabia on Czas, przypomina o przemijaniu wszystkiego co ziemskie. Pomieszczenie w trakcie przednim na II piętrze, 1747 r.
Personifikacje czterech pór roku korespondują z ww. przedstawieniem Chronosa. Towarzyszy im napis Die Hoffnung mein auff Gott allein (nadzieja moja w Bogu jedynie).
Wiosnę wyobrażono jako uskrzydloną postać w koronie kwiatowej, w prawej ręce trzymającą kosz z kwiatami, a lewej wianek.
Lato trzyma pod ręką snopek zboża, w prawej sierp.
Jesień pokazano jako uskrzydloną postać w dynamicznym ruchu, w jednej ręce trzymającą kiść winogron, w drugiej kielich.
Zima ukazana jako siedzący mężczyzna ubrany w typowy dla XVIII-wiecznego Torunia strój, tutaj dość skromny brązowy szustokor, na nogach białe pończochy podwiązane pod kolanami tasiemką oraz czarne buty z klamrami, na głowie toczek przypominający czapkę frygijską (jednocześnie jest to świadectwo pokazujące modę torunian w poł. XVIII w. - patrz: Jak w czasach świetności ubierali się Torunianie), w prawej ręce trzyma zapaloną świecę, kolejny symbol przemijania; w wazonie obok uschnięta gałązka.
Na stropach w pomieszczeniu traktu tylnego na II piętrze ukazano przedstawienia pięciu zmysłów: wzroku z dzwonkiem, smaku z rożkiem ze smakołykami w dłoni, słuchu z trąbką przy uchu, dotyku ze szczypiącym rakiem, węchu (zachowany częściowo).
Pomieszczenie w trakcie tylnym na II piętrze, 1747 r.
W pomieszczeniu w trakcie tylnym na II piętrze znajdują się też barokowe malowidła o charakterze ornamentalnym, z przedstawieniem np. popiersia, kosza owoców, ptaków, wazonów itp.
|
Jest to jedna z większych gotyckich kamienic w Toruniu, pierwotnie mieszkalno-magazynowa, z XIV w.
W końcu XIV w. należała do znanego toruńskiego rodu patrycjuszowskiego, Rubitów.
Z okresu gotyckiego zachowane piwnice i mury boczne na całej wysokości oraz w charakterystycznej łukowej niszy w wysokiej sieni gotycka polichromia ścienna Pokłon Trzech Króli (o cechach typowych kamienic toruńskich tutaj).
W połowie XVIII w. (barok) kamienica została przebudowana na funkcję tylko mieszkalną; z tego czasu zachowane: elewacja tylna, sześć wysokiej klasy stropów polichromowanych - będących największym w Toruniu, wysokiej klasy artystycznej zespołem malowideł stropowych z połowy XVIII w. - i więźba dachowa.
W 1. poł. XIX. kamienica została destrukcyjnie przebudowana na czynszową wielomieszkaniową: zlikwidowano szczyt, przemieszczono stropy poszczególnych kondygnacji, na każdej kondygnacji urządzono po jednym mieszkaniu; później wprowadzono podział na więcej ciasnych mieszkań.
Elewacja frontowa skromna klasycystyczna z pierwszej połowy XIX w., elewacja tylna barokowa; ciekawa zabytkowa witryna sklepowa z XIX w.
Wysokiej klasy polichromie stropowe w tej kamienicy zostały odkryte w 1991 r. Ten zespół malowideł jest jednorodny stylistycznie, o bogatym programie ideowym, poszerza znacznie wiedzę o wystroju toruńskiej kamienicy patrycjuszowskiej 1. poł. XVIII w. Na czoło wysuwają się tu treści religijne o charakterze moralizatorskim przedstawione w ideologii protestanckiej, dominującej w nowożytnym Toruniu.
Zaprezentowano więc wyznanie wiary wraz z jej podstawowymi prawdami poprzez ilustracje ze Starego i Nowego Testamentu (np. Adam i Ewa w raju, Abraham i Izaak, Chrystus w drodze do Emaus, Prorok Eliasz karmiony przez kruki, Tobiasz prowadzony przez archanioła Rafaela), uzupełniają je alegorie cnót (Wiary, Nadziei, Miłosierdzia, Sprawiedliwości), w innym pomieszczeniu czterech temperamentów (sangwika, flegmatyka, choleryka i melancholika), w następnym czterech pór roku, w następnym pięciu zmysłów (smaku, słuchu, dotyku, wzroku, węch) oraz personifikacje czterech kontynentów. Przedstawieniom tym prawie zawsze towarzyszy Chronos (Czas), ukazany w postaci uskrzydlonego brodatego starca, który w jednej ręce trzyma klepsydrę, a w drugiej kosę. Miał przypominać o przemijaniu wszystkiego co ziemskie. Malowidła wykonał Efraim Sydow w 1747 r.
|
Oprac. Arkadiusz Skonieczny
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:
Ostatnia modyfikacja 06-04-2019 00:43