Wybcz
Dawny pałac obecnie
Widok na pałac w Wybczu, litografia T. Alberta, druk Winckelmann & Söhne, wyd. A. Duncker, Berlin, 2. poł. XIX w.
|
Wybcz leży ok. 12 km na zach. od Chełmży (21 km na płn.-zach. od Torunia).
Nazwa wsi pojawia się po raz pierwszy w 1364 r., kiedy to wlk. mistrz krzyżacki Winrich von Kniprode zatwierdził braciom Piotrowi i Tylmannowi von Soest z Torunia posiadanie własności dziedzicznej, którą poprzednio kupili. Do 1416 r. majątek Wybcz należał do komturstwa w Zamku Bierzgłowskim, a następnie do prokuratora krzyżackiego urzędującego na zamku w Unisławiu. W 1457 r. torunianin Hermann Pape dostał dobra w zastaw od wojewody chełmińskiego za 600 grzywien, w 1520 r. król Zygmunt I Stary nadał wieś Wybcz i inne miastu Toruniowi w zamian za zamek w Świeciu, a w 1534 r. miasto zastawiło majątek Karolowi Wypczyńskiemu (von Weypitz). W 1543 r. król zatwierdził temuż użytkowanie wsi dożywotnio, po jego śmierci Rada miasta Torunia pozostawiła majątek rodzeństwu von Weypitz na dalsze 3 lata. W ciagu XVII w. Toruń wielokrotnie dzierżawił wieś patrycjatowi toruńskiemu, np. w latach 1694-95 Jakubowi Gieringowi, w latach 1696-99 Bogusławowi Ernst von Denhoff. W 1765 r. Wybcz przeszedł w ręce Albrechta Dobrskiego. Od 1810 r. dobra posiadała rodzina von Parpart. W 1921 r. właścicielami parku i ziemi byli Jan Borczyński i jego żona Wiktoria, po nich Czesław Borczyński; natomiast dwór nadal był w posiadaniu rodziny Parpartów. Tuż przed II wojną światową nastąpiła częściowa parcelacja majątku za wyjątkiem 75 ha, w obrębie których znajdował się także dwór i park. Osadzono tu, sprzedając po 3 morgi, kilka rodzin górali ze wsi koło Rabki. Po wojnie pałac stał opuszczony; w 1948 r. adaptowano go na szkołę. Pałac w stylu eklektycznym pochodzi z lat 1858-61, zbudowany wg projektu architekta Martiny z Torunia, przebudowany, uproszczony i pozbawiony wielu zdobień w 1948 r. w czasie adaptacji dla szkoły.
Wokół park krajobrazowy (4,5 ha, powstały na zrębach wcześniejszego założenia ogrodowego z 1. poł. XVIII w. o układzie krajobrazowym) z wieloma gatunkami drzew i krzewów (też pomniki przyrody), szczątki grobowca von Parpartów.
|
Oprac. Arkadiusz Skonieczny
Ostatnia modyfikacja 03-09-2015 13:08
