en
POLECAMYDotknij Gotyku w Toruniu
POLECAMYZrób samodzielnie pierniki
POLECAMYZWIEDŹ TORUŃ Z KUFLEM PIWA!
POLECAMYPOZNAJ WIELKĄ TWIERDZĘ TORUŃ

Kościół św. Mikołaja i klasztor dominikański

• nie istnieje
• istniały w okresie 1264-1820 (klasztor) i 1264-1834 (kościół)
• zburzone przez władze pruskie w czasie zaboru


Widok od południa, rys. G. F. Steiner, 1. poł. XVIII w.
 
Pomimo, że większa część bogatego wyposażenia wnętrza kościoła do dziś zachowała się w wielu toruńskich i okolicznych świątyniach, to jednak zagładę tego wspaniałego zespołu architektonicznego należy uznać za największą stratę, jaką poniósł Toruń w zakresie swej substancji zabytkowej.

Zespół klasztorny Dominikanów zlokalizowany był w północno-zachodnim narożniku Nowego Miasta Torunia. Obok Franciszkanów Dominikanie byli najstarszym i najważniejszym toruńskim zakonem. Dominikanie zostali sprowadzeni do Torunia w 1263 roku.
Nieistniejący już kościół zbudowano jako 2-nawowy (quasi 3-nawowy) z prosto zamkniętym prezbiterium w latach 1264-1285 z kolejnymi okazałymi rozbudowaniami około 1334-1343 (wtedy też zmieniono ostatecznie zamknięcie prezbiterium na wieloboczne); przebudów i remontów dokonywano m.in. w wyniku pożarów w latach 1351, 1424 i 1764 oraz ostrzałów artyleryjskich i bombardowań szwedzkich: w czasie potopu w 1658 roku i oblężenia szwedzkiego w 1703 roku.
Był on jedynym kościołem, który przez cały okres swojego istnienia pozostał w rękach katolików. To mogło też być przyczyną, dla której nie uchronił się przed rozbiórką w czasach zaboru pruskiego.
Kościół zburzono w 1834 roku w wyniku kasacji zakonu Dominikanów i rozbudowy toruńskiej twierdzy; na miejscu kościoła i klasztoru postawiono piekarnię i magazyny wojskowe (patrz: tzw. Nowy Arsenał), mieszczące obecnie centrum biurowo-konferencyjne.

Na terenie dawnego kościoła prowadzono prace archeologiczne w latach 80. i 90. XX wieku, w wyniku których m.in. zrekonstruowano rzut przyziemia Kościoła, uzupełniono ubytki sklepień niektórych lepiej zachowanych grobowców. Od zachodu zachował się fragment muru gotyckiego zdobionego ostrołukowymi otworami okiennymi, będący pozostałością klasztorej kaplicy św. Katarzyny, a także pinakiel.

Gotycki halowy kościół św. Mikołaja był największą i najbardziej monumentalną budowlą na Nowym Mieście. Wymiary kościoła: długość: 72 m, szerokość: 30 m, wysokość: 38 m, wewnętrzna wysokość naw: 21 m, wysokość wieży: 49 m.
Z wyglądem i wyposażeniem kościoła możemy zapoznać się studiując np. XVIII-wieczne ryciny G. F. Steinera i inne XIX-wieczne publikacje. Ponadto znaczącym źródłem informacji są sporządzone w 1785 roku i XIX wieku listy wyposażenia oraz ostatnie prace archeologiczne.
Zarówno wewnątrz jak i zewnątrz kościół był niezwykle wysmukły. Pomiędzy korpusem a prezbiterium znajdowała się ośmioboczna, kryta ołowianym dachem wieża. Strzeliste okna wypełniały barwne witraże. Posiadał dwie równej wysokości nawy, kryte wspólnym dwuspadowym dachem. Nawa główna była przedłużona w stronę wschodnią przez zamknięte wielobocznie prezbiterium. Nawa południowa była zamknięta od wschodu i południa wieloma bocznymi kaplicami. W północnej stronie Kościoła (jakby mniejszej nawie, powstałej później przez rozszerzenie kościoła o południowe skrzydło krużganku klasztornego) znajdował się rząd wysokich kaplic, których wysokość równała się z niższym poddaszem klasztoru, dołączonego do nich.
Prezbiterium oddzielone było od korpusu nawowego przegrodą (balustradą), co było charakterystyczne dla kościołów zakonnych.

Wystrój wnętrza Kościoła był wyjątkowo bogaty; w całym kościele znajdowało się 20 ołtarzy (razem z ołtarzem głównym); ponadto były 2 ołtarze w kaplicach na terenie klasztoru i 1 ołtarz w północno-zachodnim narożniku wirydarza. XVIII-wieczne źródła mówią o wielu epitafiach, tablicach nagrobnych, grobowcach i nagrobkach pochowanych tu w podziemiach przedstawicieli rodzin mieszczańskich i szlacheckich z Ziemi Chełmińskiej, m.in. Tylickich, Elzanowskich, Dąbskich, Trzcińskich, Porczyńskich, Łąckich. W prezbiterium ołtarz główny odsunięty był dość znacznie od wschodniej ściany, co wydzielało niewielkie pomieszczenie, służące zapewne jako wewnętrzne oratorium konwentualne. Pod północną i południową ścianą prezbiterium ustawione były stalle.

Elementy wyposażenia kościoła po jego rozbiórce w 1834 roku trafiły do innych toruńskich kościołów (m.in. do Kościoła św. Jakuba oraz Kościoła Mariackiego), także do kościołów w Kowalewie PomorskimZłotorii oraz do Muzeum Okręgowego.
 
Od północy przylegał do kościoła zespół klasztorny.
Pod samym klasztorem i Kościołem od strony zachodniej płynie Struga Toruńska, wykorzystywana przez zakonników na cele gospodarcze.

W latach 1819-1820 toruński zakon dominikański uległ kasacji, a mnisi przenieśli się do Chełmna. Już w 1820 roku zburzono budynek klasztorny, a kościół w 1821 roku przekazano miastu na cele sakralne. W 1830 roku kościół został zamieniony na magazyn wojskowy, a w 1834 roku zburzony. Pozostało jedynie wiele pamiątek.
Na miejscu kościoła postawiono magazyn pasz i areszt, teren otoczono stojącym do dzisiaj murem ceglanym. Areszt zburzono pod koniec XIX wieku.
 
 
 
 
Zobacz też:
 
Widok od  północy
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Oprac. Arkadiusz Skonieczny
 
drukuj  poleć artykuł
Komentarze użytkowników (1)
MAGDA, 2016-11-18 20:38:15
To prawdziwa skarbnica wiedzy dla zakochanych w Toruniu i w Polsce. Dla Mieszkańców i Gości spacerujących po Toruniu. Bliżej historii miasta, Torunia który przetrwał, i którego już nie ma. Toruń jest piękny. Nie znasz PRZYJEDŹ i ZOBACZ nie tylko STARE miasto, ale i perełki nowoczesnej architektury XXI wieku.
Wydanie papierowe także znajdzie nabywców wśród tych, którzy lubią trzymać książkę w ręku.
Dodaj swój komentarz:


:) :| :( :D :o ;) :/ :P :lol: :mad: :rolleyes: :cool:
pozostało znaków:   napisałeś znaków:
Ostatnia modyfikacja 27-10-2017 15:24
Booking.com

Twoja wycieczka

W Twojej wycieczce znajdują się miejsca:

    Sonda

    Które miejsca w okolicy planujesz odwiedzić będąc w Toruniu (max 3):