Madonna z Dzieciątkiem, obraz, ok. 1440 r.
Jest to bardzo dobrej klasy artystycznej dzieło malarstwa gotyckiego z ok. 1440 r., wyróżniające się w skali międzynarodowej. Obecnie znajduje się w Muzeum Diecezjalnym w Toruniu, natomiast nie jest precyzyjnie wyjaśniona jego pierwotna lokalizacja. Historycy wskazują na klasztor benedyktynek przy kościele Ducha Św. na Rybakach w Toruniu (benedyktynki-cysterki związane były też z kościołem św. Jakuba na Nowym Mieście w Toruniu, gdzie posiadały swój klasztor), tym bardziej, że trzy obrazy o podobnej tematyce znajdowały się w siostrzanym klasztorze cysterek w Królewcu-Lipniku.
W inwentaryzacjach po raz pierwszy wymieniany jest w 1817 r. jako umieszczony na ołtarzu św. Mikołaja (po 1945 r. zmienionym na Matki Boskiej Ostrobramskiej) w kościele św. Jakuba na Nowym Mieście w Toruniu.
Obraz przedstawia Marię w ujęciu popiersiowym, w koronie na głowie, oburącz podtrzymującą nagie Dzieciątko, które chwyta ją za podbródek. Taka kompozycja, skłon głowy Marii, typ twarzy, zbliżona jest do rzeźb Pięknych Madonn (w tym Pięknej Madonny Toruńskiej).
Obraz powstał w kręgu tzw. stylu pięknego (gotyku międzynarodowego) i nawiązuje do bizantyjskich wizerunków zwanych Eluesa, związanych z zapowiedzią Męki Pańskiej, które do Europy trafiły w XIII w. przez sztukę włoską (sieneńską i toskańską). Na tereny państwa krzyżackiego docierały przez sztukę czeską (z Czechami Pomorze krzyżackie związane było silnymi związkami artystycznymi). Stąd w tym obrazie, poza również cechami sztuki nadreńskiej (jak fryzura Marii z odsłoniętym uchem) wyraźny czeski rodowód artystyczny (popiersiowe przedstawienia Marii) z jednoczesnymi wpływami norymberskimi. Obraz mógł powstać w warsztacie toruńskim, ale też wrocławskim lub bliżej nieokreślonym pomorskim.
W XVIII w. prostokątny obraz przycięto do formy owalnej i umieszczono w rokokowej ramie; służył odtąd jako feretron.
|
Oprac. Arkadiusz Skonieczny
Data publikacji: 10-01-2015
Ostatnia modyfikacja 02-09-2015 22:41