Wnioski do planu zagospodarowania historycznego centrum Torunia
Wnioski do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla obszaru średniowiecznego zespołu miejskiego w Toruniu, składającego się ze Starego Miasta, Nowego Miasta i Zamku krzyżackiego, wraz z otoczeniem.
Na podstawie art. 17 pkt. 1 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 roku (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z późn. zm.), do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru średniowiecznego zespołu miejskiego wraz z otoczeniem w Toruniu, przygotowywanego na podstawie Uchwały Rady Miasta Torunia Nr 321/12 z dnia 28 czerwca 2012r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla ww. obszaru, składam następujące wnioski:
1) Przywrócenie parkingu dla autokarów turystycznych na placu Św. Katarzyny
Uzasadnienie:
Możliwość parkowania autokarów turystycznych istniała w tym miejscu do czasu przebudowy parkingu i stworzenia tam dodatkowych miejsc parkingowych podziemnych.
Przywrócenie możliwości parkowania autokarów turystycznych w tym miejscu po pierwsze: pozwoli przyczynić się do rozbudowy i wzmocnienia infrastruktury turystycznej Torunia (która obok walorów turystycznych jest jednym z najważniejszych elementów wpływających na atrakcyjność turystyczną), po drugie: rozszerzy obszar eksploracji turystycznej o rejony Nowego Miasta oraz Przedmieścia św. Katarzyny, po trzecie: będzie zgodne z zapisami aktualnej Strategii Rozwoju Turystyki dla Torunia, po czwarte: brak wystarczającej liczby miejsc postojowych dla autokarów turystycznych jest najbardziej widoczny w miejscach takich jak np. ul. Św. Jakuba, Piastowska, parking Cinema City przy Czerwonej Drodze, parking Lidl’a na Jakubskim Przedmieściu – gdzie parkują autokary turystyczne, dla których nie ma już miejsc na jedynym (!) parkingu autokarowym pod mostem Piłsudskiego.
2) Budowa zatoki krótkiego postoju autokarów na Wałach Sikorskiego na odcinku między pl. Artylerii Polskiej a ul. Uniwersytecką lub na Al. Solidarności dla grup turystycznych wsiadających i wysiadających
Uzasadnienie:
Stworzenie takiego miejsca w północnych obrzeżach Starego Miasta ułatwi i usprawni dotarcie do punktów celowych, np. spotkania z przewodnikiem, wizyty w Planetarium, Muzeum Etnograficznym, Muzeum Podróżników, hoteli ,dla przyjeżdżających z kierunków innych niż południowe, albo dla tych, dla których taka lokalizacja byłaby najdogodniejsza i nie wymagająca nadkładania drogi, ani czasu.
3) Budowa tunelu dla ruchu samochodowego na pl. Rapackiego w ciągu Al. Jana Pawła II, w taki sposób, aby uzyskać swobodną przestrzeń dla ruchu pieszego oraz komunikacji miejskiej (autobusów i tramwajów)wraz z przystankami na powierzchni.
Uzasadnienie: Takie dwupoziomowe rozwiązanie komunikacji wpisuje się w trendy światowe dot. organizacji przestrzeni publicznej, w której preferencje mają piesi, a ruch samochodowy, jako uciążliwy jest wyprowadzany. Spowoduje to usprawnienie ruchu zarówno pieszego, jak i samochodowego w tej okolicy.
4) Wyeksponowanie odkrywek archeologicznych przyziemi kościoła św. Wawrzyńca
Uzasadnienie:
Kościół ten był jednym z trzech istniejących dawniej gotyckich kościołów na Chełmińskim Przedmieściu. Odsłonięcie jego pozostałości podziemnych wpłynie na podniesienie poziomu świadomości wielu mieszkańców Torunia, którzy nie mają wiedzy o dawnych obiektach i ich lokalizacji, ponadto będzie zgodne z założeniami Strategii Rozwoju Turystyki dla Torunia, która mówi o konieczności eksponowania wielu niedostępnych miejsc, a także może wpłynąć na zwiększenie obszaru eksploracji turystycznej Torunia i uwypukleniu jego dziedzictwa historycznego.
Wyeksponowaniu tychże pozostałości towarzyszyć musi jakaś forma przekazu informacji, np. w postaci tablicy informacyjnej lub innej, a także makieta w odpowiedniej skali będą próbą rekonstrukcją obiektu.
5) Wprowadzenie funkcji turystycznej-poznawczej do Krzywej Wieży poprzez udostępnienie jej do zwiedzania oraz przygotowanie tam ekspozycji tematycznych
Uzasadnienie:
Brak dostępności wielu historycznych miejsc w Toruniu obniża jego konkurencyjność, jakość i czas zwiedzania, a co za tym idzie czas pobytu w Toruniu. Nie sprzyja, a wręcz hamuje to rozwój funkcji turystycznych Torunia, który jest jednym z kilku ośrodków o największym potencjale dla turystyki kulturowej w Polsce. To również między innymi wytyka aktualna Strategia Rozwoju Turystyki dla Torunia.
Krzywa Wieża, jako unikatowa atrakcja powinna służyć celom wyżej wymienionym: być udostępniona do zwiedzania i poprzez współczesne formy ekspozycji i przekazu multimedialnego służyć popularyzacji np. toruńskiego średniowiecznego wyjątkowego systemu obronnego czy obronności Torunia w ogóle (np. łącznie z sąsiednią Bramą Ducha Św.); zamiast być miejscem niedostępnym i niewykorzystanym turystycznie, w którym pracują miejscy urzędnicy (równie efektywnie mogą pracować w innych obiektach) powinna być jednym z „wcieleń” hasła „gotyk na dotyk”.
6) Wprowadzenie funkcji turystycznej-poznawczej do Dworu Artusa poprzez udostępnienie go do zwiedzania oraz przygotowanie ekspozycji tematycznych
Uzasadnienie:
Brak dostępności wielu historycznych miejsc w Toruniu obniża jego konkurencyjność, jakość i czas zwiedzania, a co za tym idzie czas pobytu w Toruniu. Nie sprzyja, a wręcz hamuje to rozwój funkcji turystycznych Torunia, który jest jednym z kilku ośrodków o największym potencjale dla turystyki kulturowej w Polsce. To również między innymi wytyka aktualna Strategia Rozwoju Turystyki dla Torunia.
Dwór Artusa, podobnie jak Krzywa Wieża, jest zupełnie wyjątkowym miejscem w Polsce i dlatego powinien swoją wyjątkowość pokazywać i podkreślać. Jako unikatowa atrakcja powinien służyć celom wyżej wymienionym: być udostępniony do zwiedzania i poprzez współczesne formy ekspozycji i przekazu multimedialnego służyć popularyzacji np. bogatej i charakterystycznej dla Torunia tradycji artusowej i patrycjuszowskiej dawnego Torunia z okresu jego świetności.
7) Wprowadzenie funkcji turystycznej-poznawczej do Mostu Paulińskiego poprzez udostępnienie do zwiedzania oraz przygotowanie ekspozycji tematycznych
Uzasadnienie:
Brak dostępności wielu historycznych miejsc w Toruniu obniża jego konkurencyjność, jakość i czas zwiedzania, a co za tym idzie czas pobytu w Toruniu. Nie sprzyja, a wręcz hamuje to rozwój funkcji turystycznych Torunia, który jest jednym z kilku ośrodków o największym potencjale dla turystyki kulturowej w Polsce. To również między innymi wytyka aktualna Strategia Rozwoju Turystyki dla Torunia.
Most Pauliński jest kolejną osobliwością Torunia, która nie wykorzystuje swojego potencjału i nie wzbogaca atrakcyjności turystycznej i poznawczej miasta jako całości. Jako unikatowa atrakcja powinien służyć celom wyżej wymienionym: być udostępniony do zwiedzania i poprzez współczesne formy ekspozycji i przekazu multimedialnego służyć popularyzacji historii i wyjątkowości miejsca.
8) Wprowadzenie zakazu lokalizacji anten, masztów oraz innych urządzeń technicznych na dachach budynków
Uzasadnienie:
Widok ustawionego pokaźnego masztu np. na kamienicy ul. Szeroka 37 zdecydowanie psuje wizerunek i estetykę miejsca. Zdecydowanie nie koresponduje z celem opracowania planu zagospodarowania przestrzennego średniowiecznego obszaru miejskiego, który mówi o ochronie wartości nie tylko kulturowych i historycznych, ale i krajobrazowych.
9) Wprowadzenie zakazu stosowania tworzyw sztucznych w stolarce okiennej, drzwiowej, bramnej w budynkach na obszarze średniowiecznego zespołu miejskiego oraz nakaz ochrony dotychczasowej stolarki zabytkowej
Uzasadnienie:
Mając na względzie wymogi konserwatorskie nie wymaga to specjalnego uzasadnienia. Jednak pomimo stosownych wymogów dochodzi do sytuacji jak w przypadku np. kamienicy Rynek Staromiejski 3.
10) Wprowadzenie stylowych tabliczek nazw ulic umiejscowionych na narożach kamienic
Uzasadnienie:
Istniejące obecnie tabliczki z nazwami ulic nie oddają „klimatu” i nastroju historycznego obszaru, bo są to standardowe tabliczki, stosowane także w innych częściach miasta czy w innych miastach. Tymczasem zastosowanie ozdobnych form w obszarach staromiejskich innych miast (np. Gdańska, Warszawy) zdecydowanie dodaje tam nastroju historycznego.
Dodatkowo dla uatrakcyjnienia tablice mogłoby zawierać krótką historię nazwy oraz nazwy dawne, oryginalne.
11) Wprowadzenie zakazu ustawiania rozbudowanych ogródków gastronomicznych poprzez zakazanie stosowania podestów-podłóg, masywnych jednolitych ogrodzeń, jednolitych zadaszeń nad całą powierzchnią ogródka, sprzętu nagłaśniającego
Uzasadnienie:
Rozlokowane obecnie ogródki gastronomiczne przypominają raczej jakieś pawilony albo szklarnie, bo „ogródkiem” są tylko z nazwy. Taka forma nie ma żadnych walorów estetycznych, psuje natomiast zdecydowanie krajobraz miejsca.
12) Usunięcie drzew wokół Ratusza Staromiejskiego (i innych) i wprowadzenie zakazu sadzenia nowych.
Uzasadnienie:
Wyjątkowość Ratusza polega na jego po pierwsze architekturze i po drugie rozmachu. I te cechy trzeba podkreślać i pokazywać, na to kłaść nacisk. Tymczasem szczelnie zasłaniając nowymi drzewami Ratusz z trzech stron nie podkreśla się ani jednego, ani drugiego, a odbiera jedynie urok Ratusza i właściwy odbiór jego unikatowej architektury i detali zdobniczych. W ten sposób właściwe wartości historyczne i architektoniczne tej budowli są (czy wkrótce po wzroście drzew będą) niedostrzegalne. Forma przerosła treść, bo zawsze trzeba zachować umiar – tutaj drzewa w tak dużej liczbie nie są ozdobą, ale przeszkodą w odbiorze wyjątkowości Ratusza w pełni, są „kwiatkiem do kożucha”. Turysta chce oglądać i podziwiać, a Toruń musi dbać o jak najlepsze pokazanie się, a nie zasłaniać się.
Aktualna Strategia Rozwoju Turystyki dla Torunia uwzględnia także najważniejsze sugestie w zakresie wzmacniania atrakcyjnej ekspozycji dziedzictwa kulturowego. Bardzo ważnym czynnikiem jest w tym przypadku dbałość o silnie eksponowaną toruńskość, wyjątkowość tego miasta i jego zabytków. Chodzi o to, aby jak najwięcej pokazać (zwłaszcza to, co jest unikatowe), a nie zasłonić; w Toruniu jest inaczej, czego przykładem jest choćby Ratusz Staromiejski, ale też Katedra Świętojańska, kościół św. Jakuba, którego wyjątkowa forma architektoniczna prezbiterium jest niedostrzegalna.
Między innymi przez wzgląd na pełną ekspozycję Ratusza Staromiejskiego okalające go drzewa zostały w zdecydowanej większości usunięte w latach 60. XX w., po czym niestety po kilku dziesięcioleciach pojawiły się ponownie i ponownie zakłócają monumentalność i wyjątkowość budynku, a sytuacja ulegnie pogorszeniu kiedy drzewa rozrosną się.
Proszę zwrócić uwagę, że w innych miastach reprezentacyjne budowle nie są zasłonięte drzewami, co najwyżej jedną rośliną faktycznie dodającą uroku, ale nie przysłaniającą całego obiektu: ani Sukiennice w Krakowie, ani tamtejszy kościół Mariacki, ani Piazza Navona w Rzymie, ani plac św. Marka w Wenecji, ani ratusz w Ypres, ani w Brugii, ani w Zamościu, ani we Wrocławiu, ani w Poznaniu, ani sukiennice i zabytkowe kościoły w Gandawie, nie są zasłonięte drzewami jak w Toruniu; w Gdańsku kilka drzew przed Złotą Kamienicą i sąsiednimi zostało tak przyciętych i obniżonych, aby odsłonić fasady. W każdym z przypadków nadmiar drzew nie poprawi historycznego klimatu miejsca, bo ten jest tworzony przez architekturę.
13) Wprowadzenie zapisów dotyczących ograniczenia ilości i formy zbyt ekspresywnej, jaskrawej i nachalnej szyldów, reklam i innych nośników informacji wizualnej umieszczanych na fasadach.
14) Wyznaczenie miejsc w przestrzeni objętej planem zagospodarowania do lokalizacji publicznych toalet.
Uzasadnienie:
Obecna niewystarczająca liczba toalet publicznych jest szczególnie odczuwana przez turystów (zwłaszcza grupy zorganizowane).
Kuriozalne jest też zjawisko nieczynnej podziemnej toalety przy ruinach zamku krzyżackiego, wobec czego zdecydowano się nie na jej uruchomienie, ale na postawienie obok przenośnej toalety-budki… Tak więc mamy obok dwie toalety: jedną ustawiono dlatego, że ta druga jest nieczynna.
15) Zdecydowane ograniczenie ruchu samochodowego na obszarze średniowiecznego zespołu miejskiego (Starego Miasta, Nowego Miasta i zamku krzyżackiego)
Na nadmierny ruch samochodowy narzekają turyści, z którymi jako organizator turystyki mamy bezpośredni kontakt.
Nadmierny ruch samochodowy utrudnia nie tylko poruszanie się pieszym i zwiedzającym turystom, ale także wpływa na obniżenie estetyki średniowiecznego obszaru miejskiego, zniechęca do zwiedzania i poruszania się po ulicach, gdzie dominuje ruch samochodowy (np. Mostowa, Żeglarska, Ciasna, Kopernika, Przedzamcze, Rabiańska, Franciszkańska, Łazienna, międzymurze między Bramą Mostową a Basztą Wartownią, Szewska, Szczytna, Wielkie Garbary i in.) oraz utrudnia czy wręcz czasem uniemożliwia odbiór miejsca i robienie zdjęć.
16) Określenie zachowania tradycyjnej i historycznej funkcji budynków, np. Apteki Królewskiej, Apteki Radzieckiej, Apteki Pod Lwem – na cele farmaceutyczne (sprzedaż lub muzeum)
Uzasadnienie:
Przykład Apteki Królewskiej pokazuje, że bez stosownych zapisów prawnych bezkarnie można doprowadzić do zniszczenia ponad sześciowiekowej, ciągłej tradycji miejsca, a tym samym doprowadzić do zniszczenia wartości kulturowych i dziedzictwa całego miasta wpisanego na Listę światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Apteka ta była jedną z niewielu najstarszych w Europie, a jej wyjątkowość polegała m.in. na ciągłości istnienia.
Podobna sytuacja dotyczy np. Gospody Pod Modrym Fartuchem, kawiarni „Pod Atlantem” – miejsc o historycznej funkcji gastronomicznej.
17) Odtworzenie sygnaturki na katedrze Świętojańskiej
Uzasadnienie:
Gotycka sygnaturka wyrastała malowniczo ze środkowego dachu nawy głównej kościoła Świętojańskiego, tuż przy jej wschodniej krawędzi. Był to element gotycki, zniszczony najpewniej w 1813 r. w czasie ostrzału rosyjskiego podczas wojny napoleońsko-rosyjskiej. Podobna sytuacja miała miejsce w Gdańsku: sygnaturka na dachu tamtejszego kościoła Świętojańskiego w 1807 r., w czasie oblężenia Gdańska przez wojska napoleońskie, została poważnie uszkodzona i w roku 1823 została zdemontowana. Odtworzono ją w 2012 r., tj. po 189 latach na podstawie historycznych rycin, a że nie były one precyzyjne to szczegóły konstrukcyjne sygnaturki stworzono przez konserwatorów zabytków od podstaw na podobieństwo innych wieżyczek tego typu. W Toruniu odtworzenie sygnaturka można dokonać podobnie. Będzie to przywrócenie oryginalnej architektury kościoła, przywrócenie tego, co budowla straciła, przywrócenie pełnego i właściwego wyglądu, który teraz jest okaleczony i nie taki jaki być powinien. Dodatkowym argumentem jest odtworzenie podobnej sygnaturki w Gdańsku, której historia jest niemal identyczna.
18) Odtworzenie hełmu wieńczącego wieżę ratuszową
Uzasadnienie:
Kolejnym krokiem po rekonstrukcji malowideł-ornamentów zdobiących wieżę ratuszową powinna być rekonstrukcja zwieńczenia wieży ratuszowej w postaci hełmu i czterech narożnych wieżyczek (a także manierystycznych form szczytów na osiach każdej z fasad Ratusz). Dopiero w takiej formie wieża tworzy architektoniczną całość.
Wspomniane zdobienia polichromowane wieży zostały zrekonstruowane stosunkowo niedawno, a więc po długim czasie ich nieistnienia i funkcjonowania wieży bez tych malowideł. W związku z tym uzasadnienie ma argument, że niekompletna wieża – bez hełmu – funkcjonująca również długo może być uzupełniona nie tylko o owe polichromie, ale też o hełm, który – podobnie jak polichromie - równie długo był „nieopatrzony” i nie zakorzeniony w świadomości współczesnych.
19) Odtworzenie detali zdobniczych poszczególnych kamienic.
Uzasadnienie:
Przywrócenie np. putto na szczycie kamienicy Rynek Staromiejski 31 oraz innych podobnych elementów nie tylko wzmocni „klimat” historyczny Torunia, ale przywróci chociaż w namiastce dawny charakterystyczny obraz kamienic toruńskich.
20) Wyznaczenie miejsc do ulokowania tam makiet lub tablic z rysunkami/zdjęciami obiektów historycznych – nie istniejących, a dawniej znajdujących się w tychże miejscach.
Uzasadnienie:
Bardzo dużo dawnych budowli toruńskich nie zachowało się. Przestrzenna forma informacji o niegdysiejszym ich istnieniu w danym miejscu wpłynie na podniesienie poziomu świadomości wielu mieszkańców Torunia, którzy nie mają wiedzy o dawnych obiektach i ich lokalizacji, ponadto będzie zgodna z założeniami Strategii Rozwoju Turystyki dla Torunia, która mówi o konieczności eksponowania wielu niedostępnych miejsc, a także może wpłynąć na zwiększenie obszaru eksploracji turystycznej Torunia i uwypukleniu jego dziedzictwa historycznego.
Przykładowe obiekty to: Ratusz Nowomiejski, Kościół św. Wawrzyńca, Kościół Ducha Św. i klasztor benedyktynek, Brama św. Katarzyny, Brama św. Jakuba, kamienica Pod Lwem, Pałac Meissnera, Pałac Fengera, kamienica Pod Złotym Koziorożcem i in.