Znaleziono pierwszy Toruń

Na zorganizowanej 18 października 2018 r. konferencji sprawozdawczej badacze zaprezentowali wyniki trwających ostatnie 2 lata prac poszukiwawczych, zmierzających do ustalenia pierwotnej lokalizacji Torunia.

 

W rezultacie tych badań stwierdzono miejsce, w którym w 1232 r. (ewentualnie w 1233 r., zobacz: Kiedy założono Toruń?) Krzyżacy lokowali Toruń, tj., nadali prawa miejskie i wytyczyli obszar miasta, szacowany na ok. 10 ha. Miejsce to znajduje się nad Wisłą przy obecnym wejściu do Portu Drzewnego, 9 km w linii prostej na zachód od Rynku Staromiejskiego, ok. 1,7 km w linii prostej na płd.-wsch. od kościoła w Górsku i ok. 3 km w linii prostej na zach. od kościoła Maryi Gwiazdy Nowej Ewangelizacji i św. JPII.

 

Badania prowadzono w oparciu o najnowsze osiągnięcia metodyki archeologii nieinwazyjnej. Wykryto m.in. relikty w postaci dwóch równoległych biegnących w odległości ok. 20 m od siebie regularnych linii fosy i wałów obronnych od strony północno-zachodniej i północno-wschodniej założenia urbanistycznego pierwotnego Torunia, a także ślady piwnic zabudowań miejskich.

Jednak ostatecznego potwierdzenia tych tez będzie można oczekiwać po przeprowadzeniu wykopalisk, które planowane są w kolejnych sezonach badawczych.

 

 

 

Stwierdzono, że badany obszar został w wyniku powodzi zalany wodami wezbraniowymi Wisły w XVIII w. (m.in. w latach 1714, 1752, 1780, a zwłaszcza przerwaniem wału wiślanego 24-25 marca 1786 r.) i przykryty sięgającą nawet 2 metrów warstwą mułów i piasków rzecznych. To nie pozwoliło dotąd na odkrycie miejsca położenia dawnego Torunia archeologom prowadzącym tradycyjne badania wykopaliskowe od lat 80. XX w.

 

Miasto to Krzyżacy lokowali wokół okazałego dębu, przy istniejącej od ok. IX-X w. ważnej przeprawie w bród prowadzącej przez Wisłę na wysokości ujścia kujawskiej rzeczki Wierdzelew (ob. Zielona Struga). Przeprawa istniała tu także w czasach rzymskich i była jendą z odnóg słynnego szlaku bursztynowego, o czym świadczą znalezione w czasie wcześniejszych wykopalisk archelogoicznych artefakty, datowane od ponad 2000 lat. Tą przeprawą w 1223 r. prowadziły także dwie krucjaty książąt piastowskich przeciwko Prusom.

Wokół owego dębu najpierw jednak - w 1231 r. wyrósł krzyżacki gród obronny.

 

Wkrótce jednak, w 1236 r. miasto zostało translokowane na obecne miejsce. Powodami tej decyzji były m.in. uregulowanie w 1235 r. (lub w 1236 r.) zasięgu posiadłości biskupstwa kujawskiego przy ujściu Drwęcy, których zachodnim krańcem stała się Góra Biskupia (mons episcopi), zwana później Górą św. Jakuba, oraz niekorzystny - zalewowy teren. Na nowym obszarze Toruń położony został na wyższym - niezalewowym brzegu Wisły, w pobliżu innej - promowej przeprawy przez Wisłę (zlokalizowanej na wysokości obecnej Bramy Mostowej) oraz na miejscu od 1235 r. bezspornym, a więc zapewniającym trwałość lokacji.

 

W miejscu pierwotnej lokacji pozostał wtedy m.in. kościół św. Jana, a osada przyjęła nazwę Stary Toruń. Po polsko-krzyżackiej wojnie 13-letniej (1454-1466) w 1514 r. stała się folwarkiem, wchodzącym w skład terytorium Torunia.

 

Oprac. Arkadiusz Skonieczny, data publikacji: 19-10-2018