en
POLECAMYDotknij Gotyku w Toruniu
POLECAMYZrób samodzielnie pierniki
POLECAMYZWIEDŹ TORUŃ Z KUFLEM PIWA!
POLECAMYPOZNAJ WIELKĄ TWIERDZĘ TORUŃ

Ratusz Staromiejski

• istnieje
• budynek z dawnymi detalami architektonicznymi istniał od około 1393 roku (przebudowa w 1603 roku) do 1703 roku
• po częściowych zniszczeniach odnowiony w 1738 roku
 
Czytaj też:
 

 

 
Dzisiejszy imponujący swoim rozmachem oraz doskonałą architekturą i wyważoną proporcją toruński Ratusz Staromiejski niestety nie dorównuje urodzie i potędze Ratusza sprzed 1703 roku. Jest ledwie cieniem swej dawnej świetności. W tymże roku bowiem miał miejsce dotkliwy, regularny atak wojsk szwedzkich na Toruń, będący wtedy rezydencją króla polskiego i saskiego, Augusta II Mocnego i główną twierdzą polsko-saską w Prusach Królewskich. Ostrzeliwujący Toruń Szwedzi spowodowali największe w historii miasta zniszczenia w jego substancji materialnej.

Intensywny ostrzał rozpoczął się 24. września, w poniedziałek, około godziny 16. Zbombardowano głównie okolice Rynku Staromiejskiego, gdzie spaleniu uległ dach, szczyty, wieża i częściowo wnętrza wspaniałego Ratusza Staromiejskiego, a także Dwór Artusa, zburzonych zostało około 20 kamienic, z czego całkowicie najokazalsze w zachodniej pierzei Rynku i przy ul. Różanej. Zniszczeniom uległ też w części klasztor Dominikanów, gdzie znajdowało się wiele prochu.
Nigdy wcześniej, ani nigdy później miasto nie zostało tak bardzo zniszczone. Pozostały przez wiele lat w częściowej ruinie Ratusz odbudowano dopiero w 1738 roku, w wystroju dalekim od dawnej świetności, choć i tak na wysokim poziomie artystycznym.
O dzisiejszym Ratuszu Staromiejskim czytaj tutaj.
 
Swój ostateczny kształt przed zniszczeniem Ratusz uzyskał w wyniku późnorenesansowej (manierystycznej) przebudowy dokonanej w 1603 roku z inicjatywy światłego i wielce zasłużonego dla Torunia burmistrza Heinricha Strobanda. Jego zamierzeniem było uczynić z Ratusza najbardziej doniosłą taką budowlę w tej części Europy.
Według projektu sprowadzonego do Torunia jednego z najbardziej znanych ówczesnych architektów północnoeuropejskich, Antona van Opberghena podwyższono budynek o jedno piętro, umiejętnie je komponując z dolną częścią poprzez zachowanie i podwyższenie gotyckiego rytmu istniejących już elewacji (z wnękami zakończonymi spłaszczonym łukiem, tzw. Tudorów); dodano narożnikowe wieżyczki z piaskowca oraz na każdej z czterech fasad: bogato zdobione 3-kondygnacyjne manierystyczne szczyty (z kamiennymi gzymsami międzykondygnacyjnymi i żłobkowanymi półkolumnami, których wsporniki i cokoły ozdobiono maszkaronami, a zwieńczono kamiennymi sterczynami i figurami alegorycznymi Sprawiedliwości, Pobożności, Miłosierdzia, Pokoju, Męstwa oraz anioła z herbem Torunia); przebudowano i zmieniono wystrój sal pierwszego piętra (wyposażając je w okazałe portale i malowidła m.in. znakomitego malarza Antona Möllera), zmieniono również średniowieczne otwory okienne na okna typu holenderskiego z kamiennymi podziałami.
 
        
Manierystyczne, piaskowcowe detale zdobnicze dodane do budynku Ratusza Staromiejskiego
w czasie rozbudowy na pocz. XVII w. szczęśliwie ocalałe z pozogi Ratusza w 1703 r.
 
Z ówczesnego (sprzed 1703 roku) wystroju wnętrza Ratusza Staromiejskiego zachowały się tylko dwa portale, zresztą z elementami późniejszymi, oba na pierwszym piętrze; jeden prowadzi do dawnej Kancelarii, drugi do Sali Królewskiej.
Najbogaciej ozdobionym pomieszczeniem w Ratuszu była Sala Rady (Senatu) .
 
Z zewnątrz natomiast najbardziej charakterystycznymi elementami potężnego Ratusza, dziś już nieistniejącymi były: hełm wieżowy w postaci wysokiej iglicy oraz ozdobne szczyty umieszczone na osiach każdej z czterech fasad.
Wieża ratuszowa od 1430 r. zakończona była wysokim, spiczastym hełmem zakończonym formą latarni z iglicą zwieńczoną chorągiewką. Ponadto naroża wieży zwieńczone były mniejszymi hełmami.
W 1593 r. ozdobny gotycki hełm wieży był remontowany i pomalowany na zielono. Na wierzchołku iglicy hełmu znajdowała się złota korona, symbolizująca niezależność toruńskiej republiki mieszczańskiej (Respublicae Thorunensis), a nad nią była chorągiewka blaszana. W 1615 r. hełm wieży pokryto nową blachą ołowianą i w 1619 r. ponownie pomalowano.
Hełmy czterech narożnych wieżyczek wieży w 1615 r. zostały zmienione z gotyckich na współczesne manierystyczne o formach bardziej „miękkich” – cebulastych. One również zakończone były chorągiewkami.
Na wieży, u podstawy hełmu, znajdował się – istniejący do dziś - „taras widokowy”, na którym fleciści wygrywali różne melodie i rożnych porach dnia. Taras ten miał również funkcje obserwacyjne, skąd można było wypatrzeć np. zagrożenie pożarowe czy inne niebezpieczeństwa.
W ten sposób wieża wyglądała niezwykle imponująco. Była jednocześnie wyrazem samostanowienia, autonomii władzy Torunia i jej niezależności od centralnej polskiej władzy królewskiej.
Stan taki, wraz z pięknie zdobionymi szczytami (ich opis wyżej), dokładnie prezentują rysunki Ratusza wykonane przez  G. F. Steinera, znanego XVIII-wiecznego rysownika toruńskiego (kliknij miniatury obok, aby powiększyć).

W związku ze zbliżającą się w 2003 roku 300. rocznicą zniszczenia Ratusza przez Szwedów, pojawiły się w Toruniu propozycje odbudowy zniszczonego nakrycia wieży - hełmu. Przywrócenie oryginalnego stanu (planowane w czasie XVIII-wiecznej odnowy, ale z powodu braku środków finansowych zaniechane) spowodowałoby, że Ratusz odzyskałby choć w części swój dawny wyraz, powagę i niepowtarzalny urok. Niestety władze miasta (wśród których ten plan się pojawił) nie doprowadziły do odbudowy, a duże pieniądze wydano na wielką i huczną uroczystość rocznicową z fajerwerkami i z udziałem ambasadora Szwecji...
 
Kolejnej dewastacji, choć już znacznie mniejszej Ratusz uległ w 1812 roku. Został wówczas zamieniony na lazaret wojsk napoleońskich. Wspomina o tym Julian Ursyn Niemcewicz: "Rzuciłem okiem na Ratusz; w licznych oknach niezmiernego gmachu tu i ówdzie słabe błyszczały światła; gdzie niegdyś był gwar przemyślnego ludu, gdzie za krocie i krocie w dniu jednym stawały umowy, gdzie błyszczał marmur i złoto, na łożu boleści jęk tylko dalekich od ojczyzny swojej konających żołnierzy słyszeć się dawał...". Po raz drugi pełnił funkcję szpitala polowego w 1945 roku dla wojsk radzieckich i znów został zdewastowany.
 
W 1869 roku dokonano przebudowy późnobarokowego ryzalitu przy zachodniej fasadzie (dobudowany po zniszczeniach z 1703 roku) na neogotycki oraz przekształcono wiele pomieszczeń, przystosowując do potrzeb administracji miejskiej, zlikwidowano większość kramów.
Gruntownych prac renowacyjnych, choć w części przywracających Ratuszowi dawny urok, dokonano w latach 1957-1964. Następnie na przełomie XX i XXI wieku dokonano gruntownej restauracji wieży (gdzie odkryto gotyckie polichromie, przez co wieża zyskała piękny i najbardziej zbliżony do autentycznego wygląd) oraz wszystkich fasad Ratusza.

Oprac. Arkadiusz Skonieczny

drukuj  poleć artykuł
Komentarze użytkowników (1)
Check vanilla gift c, 2024-02-23 22:11:03
Check the remaining balance of your Check Vanilla Gift Cards Balance online. Use that balance to make purchases in-vanilla store and online. Expect More. Pay Less.
https://sites.google.com/view/check-sephora-card-balance/
https://sites.google.com/view/vanilla-gift-card-balancee/
https://sites.google.com/view/checkmybalancenow-target/
https://sites.google.com/view/checktargetvisagiftcardbalance/
Dodaj swój komentarz:


:) :| :( :D :o ;) :/ :P :lol: :mad: :rolleyes: :cool:
pozostało znaków:   napisałeś znaków:
Ostatnia modyfikacja 25-01-2020 22:19
Booking.com

Twoja wycieczka

W Twojej wycieczce znajdują się miejsca:

    Sonda

    Które miejsca w okolicy planujesz odwiedzić będąc w Toruniu (max 3):